Covid-19 het hoofd bieden door fake news te ontmaskeren
Door laaggeletterdheid, gebrek aan vertrouwen in de overheid en een jonge bevolking die gevoelig is voor sensationeel nieuws, is Mali een vruchtbare voedingsbodem voor nepnieuws. Free Press Unlimited-partner Tuwindi pakt dit probleem al sinds haar oprichting aan, maar de Covid-19-crisis heeft de inspanningen in een hogere versnelling gebracht. Het resultaat: de recente lancering van ‘Wuya’, een app om nepnieuws te verifiëren en te ontkrachten om zo mensen betrouwbare informatie te brengen.
Mali heeft 704 bevestigde Covid-19-gevallen en 38 doden (op 11 mei red.), maar het dagelijkse leven in Mali ziet er niet heel anders uit, ondanks dat de regering mensen heeft opgeroepen afstand te houden en drukke plaatsen te vermijden. Er heerst een gevoel van ongeloof over de dreiging die het virus vormt. “Veel mensen geloven nog steeds dat het coronavirus nepnieuws is”, zegt Tidiani Togola, CEO van media ontwikkelingsorganisatie Tuwindi.
Valse informatie en feiten door elkaar
De komst van Covid-19 heeft het belang van Tuwindi's werk ter bestrijding van nepnieuws benadrukt. “Met de verspreiding van het virus zagen we valse informatie en feiten door elkaar heen lopen, waardoor het steeds complexer werd om betrouwbaar nieuws te brengen. Het gevoel bij ons hele team was dat we geen tijd meer te verliezen hebben. We geloven echt dat mensen goed geïnformeerd moeten zijn, vooral nu’’, vervolgt Togola.
Toen is, met steun van Free Press Unlimited, de app Wuya (wat 'leugen' betekent in Bambara) in het leven geroepen. Dit is een interactief platform waar mensen kunnen zien welk nieuws nep is en welk nieuws niet, en zelf nieuws kunnen indienen om het te laten checken. De app heeft twee doelen: het publiek krijgt geverifieerde informatie en mediaorganisaties kunnen de app gebruiken als betrouwbare informatiebron. Het fact checking-team bestaat uit een groep van 25 journalisten die getraind zijn om nepnieuws te detecteren en over de technische vaardigheden beschikken om te verifiëren of een foto of video echt is.
“We gebruiken een aantal betrouwbare bronnen om nieuws te checken. We werken samen met betrouwbare mediapartners en we hebben contact met medisch specialisten”, zegt Togola. “We beschouwen de overheid niet als een betrouwbare bron. Als het om medische informatie gaat, doen ze er alles aan om correcte informatie te verstrekken, maar als het om politiek gaat, kan alles wat ze zeggen onbetrouwbaar zijn.”
Tuwindi geeft een dagelijkse update over de Covid-19 statistieken in Mali op hun social media.
Jongeren zijn belangrijke spelers
“Je moet je realiseren dat met sociale netwerken nepnieuwsberichten uit Frankrijk of zelfs Nederland het gedrag van mensen in Mali rechtstreeks beïnvloeden”, legt Togola uit. “Jongeren spelen een belangrijke rol bij de verspreiding van nepnieuws; ze zullen iets delen, ook als ze het niet geloven.” Voorbeelden van onderwerpen die de Wuya-app tot nu toe heeft ontkracht: nieuws dat zwarte mensen resistenter zijn tegen het virus dan witte mensen, dat gezichtsmaskers zuurstofgebrek kunnen veroorzaken, of dat er een traditioneel medicijn is dat je kan genezen.
Togola: “Een andere reden dat we dit willen doen, is omdat we het bewustzijn van mensen willen vergroten. We doen ons best om de juiste informatie te verspreiden zodat mensen weten hoe ernstig dit virus is. Het is potentieel dodelijk en er is nog geen behandeling voor.”
Een ander probleem dat bijdraagt aan de verspreiding van nepnieuws is het enorme aantal mensen dat niet kan lezen. Ze kunnen het nieuws niet verifiëren en zijn afhankelijk van wat ze horen en zien. Ze krijgen hun nieuws via WhatsApp-video's of via de radio. Helaas verzuimen radiostations vaak zelf het nieuws te verifiëren en bieden ze zelfs een platform voor het delen van deze sensationele nepnieuwsberichten.
“Naast de app doen we er ook alles aan om onze mediapartners positief te beïnvloeden. We herinneren hen aan de cruciale rol die ze spelen. We vertellen ze: zorg dat je je publiek bewust maakt, probeer van elke gebruiker en elke lezer een belangrijke speler te maken die anderen bewust kan maken. Zo roepen we de verspreiding van nepnieuws en van het virus een halt toe’, zegt Togola.
Video: Samen voor betrouwbare informatie
Podcast: Samen voor betrouwbare informatie
Episode #3: Journalistiek tijdens Covid-19 - Mali. Als onderdeel van de campagne 'Samen voor betrouwbare informatie' produceren wij een podcast serie waarin we belichten welke inspirerende acties onze wereldwijde partners ondernemen om ook in deze tijd mensen te voorzien van betrouwbare informatie. In elke podcast spreken we met een van onze programma coördinatoren over het laatste nieuws van onze partners aan de frontlinie. In deze podcast praten we met Jens Kiesheyer, programma coordinator voor Mali. Hij vertelt hoe het land getroffen is door de Covid-19 uitbraak, en hoe het met de informatievoorziening gesteld is.