Een veilige plek creëren voor vrouwelijke journalisten in Kenia

De Association of Media Women in Kenya (AMWIK) is opgericht in 1982 en zet zich al 40 jaar in om de positie van vrouwen te versterken. In Kenia werden vrouwen decennialang niet beschouwd als mensen die een stem verdienen. "Eigenlijk werden we niet geacht voor onszelf te spreken", zegt Judie Kaberia, uitvoerend directeur van AMWIK. "We hebben heel weinig vrouwen in de media. Vrouwelijke journalisten in Kenia hebben te maken met veel discriminatie en worden gezien als journalisten die geen moeilijke onderwerpen mogen behandelen."

Met Judie, en haar collega Lilian Museka (Programmes Officer), bespreken we de problemen waar vrouwelijke journalisten in Kenia mee te maken hebben, en de praatgroepen die met steun van Free Press Unlimited van start gaan en een broodnodige veilige plek bieden voor vrouwelijke journalisten om hun ervaringen te delen.
 

Wat is AMWIK's visie op de problemen waar vrouwen in Kenia, en vrouwelijke journalisten in het bijzonder, mee te maken hebben?

Judie: "In Kenia worstelen vrouwen en meisjes met veel uitdagingen en culturele kwesties, waaronder praktijken als vrouwelijke genitale verminking of minderjarige huwelijken. Dit zijn zaken waar we mee worstelen. Onze visie is dan ook een rechtvaardige samenleving waar de rechten van zowel mannen als vrouwen worden gerespecteerd, waar problemen worden besproken en niet worden ondermijnd of belachelijk gemaakt. AMWIK is een ledenorganisatie, met meer dan 300 vrouwelijke journalisten als lid. Dit is een diverse groep journalisten die onafhankelijke contentproducenten zijn, freelancers, redacteuren, en ook universiteitsstudenten die in hun laatste studiejaar zitten.

Vanaf vorig jaar tot nu hebben we ons echt ingezet om seksuele intimidatie in de media aan te pakken. En ik kan je vertellen dat we, alleen al door over seksuele intimidatie te praten, te maken krijgen met veel verzet en kritiek. Gelukkig zijn we er door de macht van enkele vrouwen die als redacteuren in de media werken, in geslaagd aandacht te krijgen. En uiteindelijk is het gelukt de discussie op tafel te krijgen. En nu is het voor het eerst mogelijk om over seksuele intimidatie te praten. We kunnen ook journalisten uitnodigen voor evenementen over seksuele intimidatie. Voorheen was dat niet mogelijk."
 

Volgens een onderzoek van WAN-IFRA en de Universiteit van Londen rapporteren vrouwelijke journalisten in Kenia de hoogste percentages seksuele intimidatie in nieuwsredacties. Herken je dit van jullie werk met AMWIK?

Judie: "Ik herken het zelf, omdat ik ongeveer 16 jaar journalist in Kenia ben geweest. Het is heel reëel en ik ben heel blij dat dit onderzoek is gedaan, want jarenlang heeft niemand in Kenia erkend dat seksuele intimidatie een probleem was. Er heerst een cultuur van geweld tegen vrouwen in redactiekamers, en het komt meestal van mannen in machtige posities.

Helaas wordt dit probleem genegeerd omdat er maar weinig vrouwen aan de besluitvormingstafel zitten. Zij hebben niet de macht om mensen te ontslaan en aan te nemen, dat doen de mannen. En omdat we in een maatschappij leven waar het normaal is om een vrouw te objectiveren, nemen de mannen met macht deze problemen niet serieus. Dus het is een doodlopende weg. Dat is het grootste probleem waar we tegen vechten. Er wordt veel in de doofpot gestopt omdat de machthebbers dezelfde mannen zijn die zelf daders zijn geweest."
 

Wat zijn de gevolgen van deze kwestie voor de carrières van vrouwelijke journalisten in Kenia?

Judie: "Ze stoppen ermee. Ik was politiek verslaggever en ben ook gestopt. De meeste vrouwen die hiermee te maken krijgen zijn jongere journalisten, die net aan hun carrière zijn begonnen, en seksuele intimidatie zorgt ervoor dat velen hun journalistieke carrière voortijdig beëindigen. Veel vrouwen besluiten zich gedeisd te houden. Ze proberen zich te verstoppen om zo te overleven en hun baan te behouden. Ook omdat het een moeilijke economische tijd is. Maar de overgrote meerderheid verlaat het beroep. We hebben hierdoor minder vrouwelijke journalisten, en minder van hen aan de besluitvormingstafel."
 

De studie zegt ook dat vrouwelijke journalisten in ongeveer 83% van de gevallen geen aangifte doen. Hoe komt dat?

Judie: "Deze vrouwen zijn bang om slachtoffer te worden. Ze zijn bang dat als ze het melden, men gaat praten en zeggen “dat is degene die zegt dat ze seksueel geïntimideerd is”. Ook gebeurt er vaak niets. Er wordt geen actie ondernomen. In feite hebben mensen de neiging je aan te kijken op een manier die zegt "wat mankeert jou?". Er wordt dus niets ondernomen, vrouwen zijn bang voor discriminatie en zelfs bang om hun baan te verliezen. Er zijn journalisten die seksuele intimidatie melden en in plaats van hulp te krijgen, worden ze ontslagen. Er is ook geen vertrouwelijkheid. Daardoor zijn vrouwen bang om aangifte te doen omdat ze weten wat er met andere vrouwen is gebeurd die dat hebben gedaan."
 

Wat kan er gedaan worden om dat percentage vrouwen dat geen aangifte durft te doen te verlagen?

Judie: "Free Press Unlimited hielp ons inzien dat het belangrijk is om ons te richten op de slachtoffers die seksuele intimidatie hebben meegemaakt, in plaats van alleen te documenteren en de daders te vervolgen. We hebben de vrouwen nooit een platform gegeven waar ze konden praten over wat ze meemaakten. We hebben ze geen psychosociale hulp kunnen bieden.

Samen met Free Press Unlimited hebben we praatgroepen opgezet. Ik wist eerst niet zeker of vrouwelijke journalisten wel wilden komen. Omdat ze meestal zo bang zijn. Ze kwamen wel, maar ze vroegen: "kunnen jullie ons verzekeren dat dit onder ons blijft, zodat ik mijn baan niet verlies?".

We hebben hen gerustgesteld dat het een veilige ruimte is, dat we deze gevallen willen documenteren zodat we beter weten welke actie we ertegen moeten ondernemen. We willen dit nu elk kwartaal organiseren, om vrouwelijke journalisten een platform te bieden waar ze samen kunnen komen en kwesties kunnen bespreken die vrouwen in het algemeen aangaan, niet alleen seksuele intimidatie."
 

Wat is het effect van deze praatgroepen?

Judie: "Voor ons is dit idee van een veilig platform in de vorm van praatgroepen alsof onze gebeden verhoord zijn. We wilden al zo lang iets doen voor deze vrouwen, maar wisten niet hoe. Deze praatgroepen gaan deze vrouwen helpen hun zelfvertrouwen terug te winnen. Er is een journaliste die naar de volgende steungroep komt. Zij werd onder schot verkracht door haar redacteur, en de redacteur werd ontslagen. Het vervolgingsproces was dus afgerond, maar daarna trok niemand zich iets aan van wat zij voelde. En dit is de eerste keer dat ze psychosociale steun krijgt, bijna vijf jaar nadat het incident plaatsvond. De deelnemers aan deze groepen zijn uitstekende journalisten, die voor hun gevoel, en vanuit de publieke opinie, nutteloos zijn geworden, alleen omdat hun rechten zijn geschonden, en omdat ze het vertrouwen in zichzelf hebben verloren. Zij dachten dat de wereld niet om hen gaf. Dit project is een geruststelling dat er wel om hen wordt gegeven."

Lilian: "Nadat we met Free Press Unlimited de praatgroepen waren gestart, zagen we dat vrouwen zelf om meldingsmechanismen vroegen. Naar aanleiding daarvan hebben we een eigen monitoringtool ontwikkeld. Dit helpt ons bij het melden en documenteren van incidenten en het monitoren van de situatie. Een andere wens die we hebben is het opzetten van een gratis lijn waar mensen anoniem incidenten kunnen melden."
 

Wat is de rol van mannen bij de aanpak van dit probleem?

Lilian: "Een van de belangrijkste dingen die we doen is mannen erbij betrekken. We willen begrijpen wat er in hun hoofd omgaat als ze aan seksuele intimidatie denken. Begrijpen ze wel waar het om gaat? Dus hebben we een programma dat Man to Man engagement heet. We voeren gesprekken met hen, en maken hen voorvechters voor vrouwenrechten. Niet alleen wat betreft seksuele intimidatie, maar voor gendergelijkheid als geheel, om ervoor te zorgen dat er een evenwicht is in de media. Tot nu toe hebben we ongeveer 60 mannelijke voorvechters die ons helpen met hun collega's te praten over de noodzaak om dit probleem aan te pakken. We hebben hen bewuster gemaakt van de gevolgen door het in onze sessies te bespreken, namelijk dat het veel ongelijkheid tussen mannen en vrouwen in de media veroorzaakt en dat we zien dat vrouwen de media verlaten. We zijn blij om te zien dat mannen heel betrokken zijn en bijvoorbeeld in talkshows op de radio over de kwestie praten en mannen bewuster te maken."
 

Is de zichtbaarheid van deze kwestie in de media zelf verbeterd?

Lilian: "Ja, tijdens de groepssessies moedigen we journalisten aan om verhalen te schrijven over seksuele intimidatie en gendergelijkheid in het algemeen. Eigenlijk gewoon om verhalen over vrouwen te schrijven. Want nu worden de meeste pagina's of de meeste zendtijd in Kenia in beslag genomen door verhalen over mannen. En als de media zich bezighouden met verhalen over vrouwen, zijn ze altijd negatief. Dus moedigen we zowel mannelijke als vrouwelijke journalisten aan om genderbewust te zijn. En om verhalen te schrijven over seksuele intimidatie, de impact ervan op de sector en hoe we het kunnen aanpakken.

We hebben journalisten ook training gegeven in conflictverslaggeving en genderbewuste verslaggeving. Dat hebben we in drie provincies gedaan, aan ongeveer 65 journalisten, en we zagen echt verbetering in het aantal geschreven positieve verhalen over vrouwen."
 

En wat is de toekomst van de praatgroepen?

Lilian: "Dit is de eerste keer dat we dit doen. De pilot heeft goed gewerkt, het is opgepakt. We hebben ook een sessie gehad met redacteuren om te kijken wat hun rol is in het beschermen van vrouwelijke journalisten. Een andere sessie was met deskundigen, waaronder adviseurs, psychologen en vertegenwoordigers van de media, om ons te helpen begrijpen hoe we sommige van deze kwesties beter kunnen aanpakken. Dit ging allemaal erg goed. Nu gaan we verder met het organiseren van meer officiële peer-to-peer supportgroepen, waarin vrouwelijke journalisten samenkomen en steun krijgen. Zodra dit een succes is, zullen we het in andere gebieden van het land herhalen, niet alleen in Nairobi."
 

AMWIK heeft op 4 november 2022 een korte documentaire uitgebracht over seksuele intimidatie in Keniaanse media

Sommige vrouwen van de peer support group waren dapper genoeg om zich uit te spreken. Bekijk het hieronder.