Gender Equality Champion 2021: Mariana Santos

We spreken Mariana na haar aankomst op haar 'safe space' in Portugal: een huis te midden van de natuur. Vanuit daar houdt ze virtueel contact met de dynamische community Chicas Poderosas (Sterke Vrouwen), die ze acht jaar geleden heeft opgericht en nu actief is in 17 Latijns-Amerikaanse landen, en in de VS, Portugal en Spanje. Als datajournalist van origine heeft ze veel te vertellen over het onderwerp van de Media4Women-campagne van dit jaar: Know Your Data.

Data van Women in Global Health* toont aan dat tegenover elke drie mannen die in de berichtgeving over Covid-19 geciteerd worden, er slechts één vrouw geciteerd wordt. Hoe zie jij dit weerspiegeld om je heen?  
"Ik zie dat dit veel erger is in Latijns-Amerika. Dit geldt niet alleen in de Covid-situatie, over het algemeen worden vrouwen vaak niet eens uitgenodigd om deel te nemen aan een gesprek. Als Chicas Poderosas eisen we een plaats aan de tafel, en daar gebruiken we vaak data voor. Als het alleen mannen zijn die we over Covid horen praten, dan worden veel verhalen niet verteld. Wij zien de ongelijkheden die hierdoor ontstaan, vooral in Latijns-Amerika, waar vrouwen met veel ontberingen worden geconfronteerd. Met Chicas Poderosas willen we deze ondervertegenwoordigde stemmen versterken." 

Wereldwijd heeft slechts 27% van de vrouwen een leidinggevende positie in de media**. Deze gegevens zijn bijna 10 jaar oud. Heb je veranderingen gezien in de sector?
“Ik denk niet dat dit al veranderd is helaas, hoewel in Latijns-Amerika niet veel data hierover beschikbaar is. Dit is iets waar Chicas Poderosas aan werkt. We weten wel dat er veel vrouwen in de journalistiek werken, maar niet in functies waar beslissingen worden genomen. 

Ik heb wel de hoop dat het aan het veranderen is. Ik zie zoveel door vrouwen geleide, onafhankelijke media ontstaan, veelal omdat vrouwen hun rechten en behoeften niet weerspiegeld zien in het nieuws. Wij bieden ondersteuning met ons New Ventures Lab, een accelerator voor nieuwe mediakanalen die gerund worden door een diverse groep vrouwen, waaronder bijvoorbeeld ook non-binaire personen. Mijn ervaring is dat wij vrouwen de eersten zijn die onszelf van onze vleugels beroven. We brengen onszelf in diskrediet. En dat is waar Chicas Poderosas om de hoek komt kijken. Wij begeleiden vrouwen, creëren een veilige plek waar ze mogen falen zonder ontmoedigd te raken. We helpen ze te geloven dat ze het wel kunnen. Vervolgens bieden we ze training aan in digitale vaardigheden en het starten van een eigen bedrijf. Dan kunnen zij de pioniers voor alle toekomstige chicas zijn. We benadrukken de kracht van samenwerking.” 

Samenwerken is ook een belangrijk aspect van jullie Cross Border Investigations project dat verslaggevers in meerdere landen helpt journalistieke producties met een genderperspectief te maken. Welke vraagstukken worden onderzocht?
“In dit project onderzoeken we blinde vlekken; ondervertegenwoordigde onderwerpen en stemmen. We creëren nieuwe plekken voor vrouwen en LGBTQI+ mensen, die ook ondervertegenwoordigd zijn in redactie kamers en in de media, om journalistieke projecten te leiden buiten de traditionele mediakanalen. Op deze manier hebben we impact in de journalistiek en nog meer in de maatschappij. Het ‘Hermanas’ (Zusters) onderzoek bijvoorbeeld, ging over het op een begrijpelijke manier toegang geven tot informatie en gegevens over de seksuele gezondheid van vrouwen. Er rust een taboe op dit onderwerp, bijvoorbeeld als het om het HPV-virus gaat. We ontdekten dat er vaak een gebrek aan informatie was, of dat het te complex was, waardoor er meer mensen ziek werden omdat ze niet wisten hoe ze dit konden voorkomen. Chicas Poderosas wil informatie demystificeren en normaliseren." 

Dit doen jullie door data op een heel toegankelijke en duidelijke manier te visualiseren. Wat is volgens jou de impact hiervan op jullie doelgroepen?
"Als de verhalen van vrouwen niet in de media verschijnen, wordt niet erkend dat dit een realiteit is die om actie vraagt. We willen data gebruiken als een instrument om mensen bewust te maken, en een mindset voor een gelijkwaardiger samenleving te creëren. Door middel van journalistiek, verhalen en een duidelijke visualisatie van data wil Chicas Poderosas laten zien wat er echt veranderd moet worden. Wij zijn geen activisten, wij zijn journalisten, maar wel met een doel. Ons werk kan verandering teweegbrengen, bijvoorbeeld in vraagstukken zoals wetgeving die niet eerlijk is voor vrouwen. Toen de abortuswet in Argentinië werd aangenomen, voelde het voor ons als een groot succes. Een congreslid heeft ons en ons onderzoek benoemd als reden voor haar om voor de wet te stemmen. Dat is wat data kan doen!" 
 

*Women in Global Health, 2020
**International Women’s Media Foundation report, 2011, Global Report on the Status of Women in News Media.
 

Mariana heeft ook een videoboodschap opgenomen