Journalisten in Goma hervatten voorzichtig hun werk na gewelddadige overname door M23
Een paar dagen nadat de rebellengroep M23 de stad Goma in de Democratische Republiek Congo met geweld overnam, is het stof eindelijk genoeg neergedaald om de verschrikkelijke gevolgen ervan te kunnen beoordelen. We spreken met Jacques Vagheni van onze partner CORACON, een collectief van onafhankelijke radio- en tv-stations. “Lokale radiostations moesten alle werkzaamheden staken. Er was geen internet, geen elektriciteit. Niemand had toegang tot informatie.”
Toen M23 Goma binnentrok, volgde een week van hevige gevechten. Een gevangenis werd in brand gestoken, mensen werden doodgeschoten en huizen werden verwoest. Naar schatting 900 mensen werden gedood en hun lichamen werden op straat achtergelaten. Gedurende het grootste deel van deze periode was er geen elektriciteit of internet en konden journalisten en radiostations niet werken, waardoor er een black-out aan informatie ontstond. Toen Jacques en zijn team eindelijk naar hun kantoor konden gaan, vonden ze het gelukkig nog intact. Andere media en individuele journalisten leden echter verliezen (door de centrale overheid of M23) zoals gestolen voertuigen en verlies van apparatuur zoals voicerecorders, laptops en telefoons.
Psychologische impact
De inname van Goma door M23 heeft een diepe impact gehad op het werk van CORACON en haar gemeenschapsradiostations. “We moesten alle werkzaamheden staken. Er was geen radioprogrammering mogelijk en we hadden geen middelen om naar kantoor te gaan. Er was geen internet, geen elektriciteit. Niemand had toegang tot informatie.”
“Maar de angst voor het onbekende heeft misschien wel de grootste impact van allemaal.”
Het geweld had een grote invloed op het welzijn van het team. “We zijn allemaal op de een of andere manier direct of indirect getroffen. Niet alleen medewerkers van Coracon, maar alle journalisten. De vrouw van een van onze collega's is in haar buik geschoten, gelukkig lijkt ze nu stabiel te zijn. Maar de angst voor het onbekende is misschien wel de grootste impact van allemaal. Niet weten wat er nu gaat gebeuren. Op dit moment weten we bijvoorbeeld niet of er repercussies zullen komen van de centrale regering in Kinshasa.”
Voorzichtig weer in de lucht
Sinds de elektriciteit en het internet op vrijdag 31 januari weer werkten, zijn de CORACON radiostations weer bij elkaar gekomen en aan de slag gegaan. De situatie is ongelooflijk fragiel en onzeker en iedereen gaat voorzichtig te werk onder de nieuwe machthebbers wat betreft wat ze kunnen uitzenden. “Zelfs als de onderwerpen gelimiteerd zijn, kunnen we nog steeds veel informatie bieden waar de bevolking toegang toe moet hebben."
Een andere focus van CORACON is om actief op te treden tegen de verspreiding van desinformatie en om onafhankelijk nieuws en betrouwbare informatie te promoten.
Informatie om dagelijkse uitdagingen aan te gaan
Er zijn momenteel grote aantallen ontheemden rond Goma die cruciale informatie nodig hebben om veilig naar huis terug te keren of om de hulp te krijgen die ze nodig hebben om te overleven. “We zenden informatie uit over welke wegen veilig zijn om te nemen, welke reisdocumenten vereist zijn door M23, of reizen naar Rwanda mogelijk is op dit moment, waar er toegang is tot schoon water. Dit zijn allemaal belangrijke onderwerpen voor mensen op dit moment. Voorlopig is er genoeg om aan te pakken, zonder in de nieuwe politieke situatie te duiken.”
“We weten niet zeker of deze nieuwe macht het zal accepteren als we verslag doen over andere stemmen of invalshoeken.”
Hij vervolgt: “Dat gezegd hebbende, radio maken betekent vragen stellen. En we weten niet zeker of deze nieuwe macht het zal accepteren als we verslag doen van andere stemmen of invalshoeken, bijvoorbeeld van de centrale regering. Daar zitten misschien meningen bij waar M23 het niet mee eens is.”
Urgente behoeften
Op dit moment heeft CORACON in de eerste plaats steun nodig voor de veiligheid van hun personeel. Alleen dan kunnen ze hun werk voortzetten. Jacques Vagheni: “En niet alleen fysieke veiligheid, maar ook psychologische en juridische veiligheid.”
Ten tweede is er institutionele versterking nodig om de media levensvatbaar te houden en de gemeenschapsradio in stand te houden, vooral in conflictsituaties waar dat belangrijker is dan ooit. “Zelfs voor deze nieuwe overname was het landschap voor de media al financieel moeilijk. De media zijn sterk afhankelijk van reclame-inkomsten. Door de gevechten van de afgelopen week zijn veel bedrijven in Goma verwoest. Daarom zijn de reclame-inkomsten voor media en gemeenschapsradio in het bijzonder geslonken.”
Jacques Vagheni besluit: “Maar bovenal wensen we nu een pacifistische oplossing in Goma. Dialoog en vreedzame onderhandelingen zijn nodig. We hebben vrede nodig. 'La paix est moins cher que la guerre' (vrede is goedkoper dan oorlog).”