Onafhankelijke journalistiek en media in nog zwaarder weer sinds Covid-19
Sinds het begin van de pandemie hebben we onze grote zorgen geuit over de effecten ervan op media en journalisten wereldwijd. De gezondheidscrisis heeft de situatie van journalisten die al kwetsbaar waren in veel gevallen nog verder verslechterd. Sinds het begin van de pandemie is de druk op journalisten toegenomen; door veel overheden zijn noodmaatregelen versneld ingevoerd, en de toegang tot informatie werd nóg verder ingeperkt. Twee maanden later bevindt de onafhankelijke media zich in een crisis: de onderdrukking is verder doorgevoerd en het is maar de vraag of de onafhankelijke journalistiek Covid-19 (financieel) overleeft.
Het belang van betrouwbare informatie
Toegang tot betrouwbare informatie is in tijden van crisis cruciaal, want op tijd toegang hebben tot betrouwbare en feitelijke informatie kan letterlijk levens redden. In deze gezondheidscrisis is het belangrijker dan ooit dat het beleid van overheden kritisch tegen het licht wordt gehouden. Toch wordt het steeds moeilijker om dit te doen doordat in veel landen de druk op de media en journalisten drastisch toeneemt.
Faillissementen in de media sector
Veel onafhankelijke journalisten en media organisaties staan daarnaast op de rand van faillissement omdat een groot deel van hun inkomsten uit advertentieruimtes komt te vervallen. Daarbij krijgen veel lokale journalisten en freelancers nauwelijks opdrachten meer, wat leidt tot een verdere inperking van een pluriform en kritisch medialandschap.
Fysieke bedreigingen en geweld
Journalisten krijgen steeds vaker te maken met fysieke bedreigingen en geweld. Zo worden journalisten wereldwijd meer en meer beperkt in hun bewegingsvrijheid, wat de uitvoering van hun werk belemmert of zelfs onmogelijk maakt. Op Aruba is bijvoorbeeld onlangs een onafhankelijke journaliste gearresteerd en ondervraagd toen zij tijdens de avondklok haar werk deed. Ook werd een medewerker van onze partner in Venezuela gearresteerd toen hij pakketten beschermingsmateriaal van Free Press Unlimited wilde ophalen. Daarnaast zien we dat journalisten fysiek geweerd worden van persconferenties. Dit gebeurde bijvoorbeeld in Servië, Macedonië, de Filipijnen en Florida.
Bovendien worden journalisten steeds vaker fysiek bedreigd en zelfs aangevallen. In Oeganda, Kenia en India werden journalisten aangevallen door politie en veiligheidstroepen. Daarnaast worden journalisten regelmatig het slachtoffer van geweld door demonstranten, zoals in Duitsland en Bolivia het geval was.
Toenemende arrestaties
Journalisten worden steeds vaker willekeurig gearresteerd, in hechtenis genomen of aangeklaagd omdat ze informatie publiceerden die de autoriteiten niet zint. Dit resulteert vaak in langdurige juridische processen, die bovendien hoge kosten met zich mee brengen. Op dit moment zijn al meer dan 130 journalisten gearresteerd of anderszins verwikkeld in een juridisch proces.
Fake news wetgeving
Veel landen voeren versneld fake news laws door die het verspreiden van ‘valse informatie’ over Covid-19 criminaliseren. Dergelijke wetten worden vaak bij decreet doorgevoerd onder een uitgeroepen noodtoestand. Onder het mom van Covid-19-bestrijding kunnen journalisten worden opgepakt of vervolgd. De fake news laws staan ongetwijfeld in verband met de wereldwijde toename van arrestaties van journalisten. Zo zijn er in Iran, Belarus, Niger, Hongarije, Turkije en Swaziland onder dergelijke wetgeving al meerdere journalisten vervolgd. Bij veel fake news laws is onduidelijk of deze wetgeving van kracht zal blijven nadat de noodtoestanden zijn beëindigd. Wij maken ons zorgen over de langetermijneffecten die verregaande inperkingen van persvrijheid onder de pandemie zullen hebben op de onafhankelijke journalistiek. Het is essentieel dat dergelijke fake news laws worden teruggedraaid.
Wat doet Free Press Unlimited tijdens Covid-19
Free Press Unlimited en haar partners zetten zich in meer dan 40 landen in om, ondanks de toenemende druk op media en journalisten tijdens Covid-19, de bevolking van betrouwbare informatie te blijven voorzien. Via onze fondsen zoals het Legal Defense Fund (voor juridische ondersteuning voor journalisten) en Reporters Respond (het fonds voor noodhulp aan journalisten) ondersteunen we wereldwijd media en journalisten met:
- Beschermingsmaterialen zodat ze veilig kunnen rapporteren over Covid-19. Tot nu toe hebben we ruim 2.400 journalisten geholpen in o.a. Venezuela, Indonesië, Irak, Somalië en Bosnië-Herzegovina;
- Juridische ondersteuning aan journalisten die door verslaggeving over Covid-19 worden aangeklaagd of gearresteerd, o.a. in de Sahel, Centraal Amerika en de Hoorn van Afrika;
- Psychosociale ondersteuning aan journalisten in o.a. de Balkan;
- Digitale bescherming zoals VPNs en webcam bescherming tegen monitoring door repressieve regimes, zoals in Noord-Macedonië;
- Relocation tegen hevige bedreigingen door onderdrukkende regimes.
We startten ook de campagne: Samen voor Betrouwbare Informatie, waarin we door middel van verhalen en podcasts het belang van betrouwbare informatie wereldwijd belichten. Daarnaast werken we mee aan een wekelijks gelivestreamd programma van Pakhuis de Zwijger, Emerging Stories, over het effect van Covid-19 op journalistiek.
Foto: Zakir Hossain