Statement: EU negeert verslechterende rechtsstaat in Griekenland

Het overdreven positieve verslag in het rapport staat in schril contrast met de alarmerende realiteit van journalisten, activisten en maatschappelijke organisaties ter plaatse en de groeiende internationale bezorgdheid over de verslechtering van de rechtsstaat in het land. Dit werd al benadrukt door 17 mensenrechten- en persvrijheid groepen, waaronder Free Press Unlimited in een brief van februari 2024 aan de voorzitter van de Europese Commissie, Ursula von der Leyen.

In de Reporters Without Borders World Press Freedom Index staat Griekenland steevast op de laatste plaats onder de landen van de Europese Unie. In februari 2024 nam het Europees Parlement een resolutie aan waarin het uiting gaf aan zijn "grote bezorgdheid over zeer ernstige bedreigingen van de democratie, de rechtsstaat en de grondrechten" in Griekenland.
 

Teveel nadruk op positieve ontwikkelingen

Het rapport van de Europese Commissie negeert een sterke discrepantie tussen de zelfgerapporteerde gegevens van de Griekse regering en de alarmerende verslagen die bij de Europese Commissie zijn ingediend door maatschappelijke organisaties en journalisten. Het richt zich onevenredig op positieve ontwikkelingen, zonder deze af te wegen tegen de bredere systemische problemen en voortdurende schendingen. Dit geeft aanleiding tot bezorgdheid over de bereidheid van de Commissie om de diepte van de crisis in een lidstaat van de Europese Unie aan te pakken en de rechtsstaat en fundamentele rechten in Griekenland te handhaven.

Jasmijn de Zeeuw, onderzoeker en juridisch adviseur bij Free Press Unlimited, vindt het rapport zeer teleurstellend: "Ondanks onze herhaalde oproepen doet het rechtsstaatrapport van de Commissie geen recht aan de staat van persvrijheid in Griekenland - het enige land in de EU met twee onopgeloste moorden op journalisten. Die conclusie wordt deze week onderstreept door de vrijspraak van de verdachten van de moord op Giorgos Karaivaz en de vrijspraak van de geheime diensten in het Predator-spionageschandaal, waarbij verschillende journalisten werden afgeluisterd."

Straffeloosheid voor degenen die journalisten bedreigen en lastig vallen verergert de vijandige omgeving voor journalisten in Griekenland, terwijl concrete actieplannen of onderzoeksprotocollen niet worden geïmplementeerd.
 

Overheidscontrole

Journalisten worden geïntimideerd en lastiggevallen door indringend overheidstoezicht, onder andere door het gebruik van commerciële spyware, onrechtmatige rechtszaken en gecoördineerde online lastercampagnes, vaak opgezet of versterkt door pro-regeringsactoren. Deze tactieken ondermijnen niet alleen het vermogen van journalisten om vrij te werken, maar brengen ook hun leven, veiligheid en de vertrouwelijkheid van hun bronnen in gevaar.
 

Oproep aan nieuwe Europese Commissie

In hun verklaring roepen de organisaties de nieuwe Europese Commissie op om een krachtiger standpunt in te nemen over het handhaven van haar inzet voor fundamentele rechten en democratische waarden in de lidstaten, inclusief het publiekelijk veroordelen van specifieke gevallen van beperkingen van de persvrijheid, onderdrukking van het maatschappelijk middenveld of schendingen van de rechtsstaat.

Ze concluderen: de bevolking van Griekenland verdient een vrije pers, een levendig maatschappelijk middenveld en een regering die de rechtsstaat respecteert.
 

Lees het gehele statement:

Ondergetekenden
Committee to Protect Journalists (CPJ)
European Federation of Journalists (EFJ)
Free Press Unlimited (FPU)
Greek Council for Refugees (GCR)
Hellenic League for Human Rights (HLHR)
HIAS Greece
Human Rights Watch
Inside Story
Osservatorio Balcani e Caucaso Transeuropa (OBCT)
Refugee Support Aegean (RSA)
Reporters Without Borders
Solomon
Transparency International EU
Vouliwatch