Veiligheid van journalisten in de Filippijnen: nieuwe overheid, dezelfde uitdagingen

Dit interview laat zien dat er een sterk gevoel van solidariteit en steun blijft bestaan onder Filippijnse journalisten. Dit is grotendeels te danken aan de toegewijde inspanningen van de NUJP om de veiligheid van journalisten in het hele land te bevorderen. De NUJP pleit al sinds 1986 voor persvrijheid en vrijheid van meningsuiting.
 

Je bent de secretaris-generaal van de National Union of the Journalists of the Philippines (NUJP) en journalist. Is je werk onveilig?

"Ja. Ik ben onlangs op de nationale televisie door een voormalige regeringsfunctionaris ge-redtagged*. Ik werd bestempeld als lid van de Communistische Partij. Het Hooggerechtshof van de Filippijnen heeft een dagvaarding uitgevaardigd tegen deze overheidsfunctionaris, maar ze gaat door met mensen redtaggen.

Het is alsof je een doelwit op je gezicht hebt. In termen van veiligheid betekent het dat ik altijd voorzorgsmaatregelen moet nemen. Net als veel andere media-uitgevers werd het mediakanaal waarvoor ik werk plotseling gedurende meer dan twee maanden geblokkeerd, waardoor ons personeel en ook onze gezinnen ongerust werden. Ook onze collega's in de provincies bijvoorbeeld, die ge-redtagged werden, zijn regelmatig erg bang. Sommigen van hen hebben moeten uitwijken naar andere plaatsen voor hun veiligheid. Het is geen grap en we nemen het zeker niet licht op.

"Het is belangrijk dat de media-gemeenschap de noodzaak inziet om terug te slaan op welke manier dan ook."

Ons werk is gevaarlijk omdat we openlijk pleiten voor persvrijheid. Maar als we stoppen met wat we doen, winnen zij en verliezen wij. Wij willen niet dat zij winnen in hun streven om onafhankelijke media te intimideren en het zwijgen op te leggen.

We kunnen ons werk blijven doen dankzij de solidariteit onder onze collega's. We zijn ook erg blij dat ondanks alle pogingen [om ons te intimideren] steeds meer jonge journalisten zich bij de NUJP aansluiten. Ik denk dat dit een indicatie is dat deze opkomende journalisten het belang inzien van de strijd voor persvrijheid, want als zij niet opkomen voor persvrijheid, wie doet het dan? Het is belangrijk dat de media-gemeenschap ook de noodzaak inziet om terug te slaan op welke manier dan ook."
 

*Red-tagging is een vorm van online intimidatie, gericht op mensen door ze op een zwarte lijst te zetten (zowel online als offline), wat vaak leidt tot pesterijen en onrechtmatige arrestaties.
 

Wat zijn volgens jou de grootste problemen waarmee Filippijnse journalisten momenteel worden geconfronteerd?

"We hebben vooral gezien dat de moorden op journalisten doorgaan onder de nieuwe regering. Twee journalisten zijn al vermoord toen Marcos Jr op 30 juni 2022 president werd. We blijven aandringen op verantwoording voor de daders. Sinds 1986 zijn op de Filipijnen 197 journalisten vermoord, en slechts zeer weinig zaken hebben tot een veroordeling geleid. In het geval van het bloedbad van Maguindanao in 2009, waarbij 32 journalisten werden vermoord, kostte het een decennium van processen voordat enkele planners van de moorden werden veroordeeld. Maar meer dan 80 van de verdachten in die zaak zijn nog steeds op vrije voeten. Dit toont de mate van straffeloosheid op de Filippijnen aan.

Afgezien van de moorden worden journalisten ook nog steeds lastig gevallen, zoals online bedreigingen en zelfs doodsbedreigingen. Veel van onze collega's worden aangeklaagd wegens smaad en cyber-smaad, en in dit land worden degenen die daarmee in verband worden gebracht meteen als crimineel beschouwd. Als je wordt veroordeeld voor smaad, moet je een gevangenisstraf uitzitten. Ondertussen gaat het gebruik van wetten om onafhankelijke media te muilkorven door, vooral in de provincies. Veel van onze collega's buiten de steden worden bedreigd of aangeklaagd. Er was een incident waarbij een politicus twee lokale omroepen aanklaagde voor 941 gevallen van cybersmaad. Dit is echt een vorm van intimidatie. We proberen dit aan te pakken door samen te werken met mensenrechtenadvocaten. We willen ook onze campagne voor de juridische verdediging van journalisten voortzetten en versterken. Dus zelfs onder deze nieuwe regering gaan de moorden, aanklachten wegens smaad en ook de 'red-tagging' gewoon door."
 

Denk je dat er met de nieuwe regering van Marcos jr een kans is dat er meer zal worden gedaan om de persvrijheid te beschermen?

"Ons probleem met de huidige regering is het gebrek aan transparantie. Het is erg moeilijk om verklaringen van hen te krijgen. Zelfs de verslaggevers binnen het perskorps van Malacanang (door de regering geaccrediteerde journalisten) hebben niet de toegang die eerdere regeringen gewoonlijk wel gaven.

"Het trollenleger is goed gefinancierd en zelfs overheidsinstanties nemen hun toevlucht tot desinformatie door leugens te verspreiden en legitieme informatiebronnen te demoniseren."

Wij willen geloven dat verandering mogelijk is. Wij hebben de huidige regering uitgedaagd een einde te maken aan de moorden, smaadprocessen te decriminaliseren en op zijn minst de antiterrorismewet te wijzigen, die bepalingen bevat die de persvrijheid en de vrijheid van meningsuiting verstikken. Deze bepalingen, zoals bijvoorbeeld het aanzetten tot terrorisme, zijn zo vaag dat zelfs wanneer journalisten verslag doen van een conflict, dit als aanzetten tot terrorisme kan worden beschouwd. Deze bepalingen zijn gevaarlijk, vooral in de context dat veiligheidstroepen van de staat mediaorganisaties en journalisten redtaggen. Dit zijn dus, denk ik, enkele concrete stappen die de Filippijnse regering kan nemen als zij oprecht de veiligheid van Filippijnse journalisten wil verbeteren.

Tot slot is desinformatie een grote uitdaging. Het trollenleger is goed gefinancierd en zelfs overheidsinstanties nemen hun toevlucht tot desinformatie door leugens te verspreiden en legitieme informatiebronnen te demoniseren. We hebben dus ook echt de hulp nodig van de gemeenschap bij het bestrijden van desinformatie en bij het behoud van de integriteit en geloofwaardigheid van het beroep."
 

Wat kunnen internationale persvrijheidorganisaties doen om de NUJP te steunen?

"Steun van de internationale gemeenschap voor onze stellingname voor persvrijheid is van groot belang. De druk die door onze collega's in de internationale gemeenschap wordt uitgeoefend, doet er echt toe omdat de regering gedwongen wordt te reageren. Neem de jaarlijkse Impunity Index van de Amerikaanse persvrijheidorganisatie Committee to Protect Journalists. Die is effectief omdat hij de regering dwingt het publiek gerust te stellen dat zij zich bewust is van de kwestie en er iets aan doet.

Onlangs vond in Genève de Universal Periodic Review plaats (een proces waarbij alle VN-lidstaten de mogelijkheid krijgen om de mensenrechtensituatie van alle andere lidstaten te herzien) en verschillende staatspartijen deden aanbevelingen aan de Filipijnse regering om actie op te ondernemen, waaronder het stoppen met redtagging, een herziening van de antiterrorismewet en het beëindigen van de straffeloosheid door het aanpakken van de moorden op journalisten en mensenrechtenverdedigers. We hopen echt dat dit soort steun wordt voortgezet, vooral onder de nieuwe regering."
 

Zijn er andere effectieve initaitieven geweest voor meer gerechtigheid?

"De afgelopen jaren heeft de Filipijnse regering nog geen enkel bezoek van de speciale VN-rapporteur toegestaan. De laatste was Philip Alston in 2007. Maar we hebben gehoord dat de speciale VN-rapporteur voor de vrijheid van meningsuiting, Irene Khan, volgend jaar de Filippijnen zal bezoeken. Dat is een positieve ontwikkeling. We hopen dat zij een onafhankelijk onderzoek kan doen naar de situatie voor Filippijnse journalisten. Dit soort onafhankelijke en internationale onderzoeken zijn cruciaal en kunnen echt helpen in onze campagne voor gerechtigheid voor onze vermoorde collega's. Het helpt echt dat er een onafhankelijke missie is die beweringen van de Filippijnse regering met betrekking tot persvrijheid en de verdediging van de mensenrechten in het algemeen kan valideren of ontkrachten.

"We maken ons op voor een lange strijd voor gerechtigheid."

We zijn ook erg dankbaar voor het onafhankelijke onderzoek naar de moord op de Filipijnse journalist Gerry Ortega, dat werd uitgevoerd door A Safer World For The Truth en geleid door Free Press Unlimited. Helaas heeft het Ministerie van Justitie nog niet gereageerd op onze verzoeken om de zaak verder te onderzoeken, maar ik denk dat we bij hen moeten blijven aandringen op actie. In de zaak Ortega is het al meer dan tien jaar geleden en het breind achter de moord is nog steeds vrij. In de zaak Lapid is het vermoedelijke brein al geïdentificeerd, maar er zijn nog geen arrestaties verricht. We maken ons op voor een lange strijd voor gerechtigheid."
 

Zijn er stappen die nu al genomen kunnen worden om een veiliger omgeving te creëren voor NUJP-leden?

"Hoeveel training we ook geven, als de vijandige omgeving hetzelfde blijft, kunnen we de veiligheid van niemand garanderen. Het is daarom heel belangrijk om onze collectieve actie voort te zetten en aan te dringen op de bescherming van journalisten. Onlangs, na de moord op Percival Mabasa, heeft de politie de huizen van journalisten bezocht. De nationale politie zei dat ze ons alleen maar wilde beschermen. Wij gaven verklaringen uit waarin wij uitlegden waarom dit het tegenovergestelde effect had. Het veroorzaakte veel onrust onder onze collega's, vooral nadat sommigen van hen doodsbedreigingen hadden ontvangen. Later verontschuldigde de politie zich. Als de politie ons echt wil beschermen, moet ze stoppen met ons zwartmaken en de lopende zaken oplossen. Veel zaken van vermoorde journalisten zijn namelijk nog niet opgelost. Ze zouden daarmee moeten beginnen, in plaats van de huizen van journalisten te bezoeken."

Free Press Unlimited voert campagne voor de veiligheid van journalisten wereldwijd.

Steun ons