Vrouwelijke journalisten uit Myanmar leven “zo stil mogelijk” in ballingschap
Sinds het begin van de staatsgreep op 1 februari 2021 is in Myanmar een alarmerende toename zichtbaar van de onderdrukking van kritische stemmen. Het leger van Myanmar (Tatmadaw) heeft de vrijheid van meningsuiting en onafhankelijke media met drastische middelen ingeperkt. Vergunningen van belangrijke onafhankelijke media werden ingetrokken, media werden binnengevallen en journalisten werden op klaarlichte dag hardhandig gearresteerd. De meeste onafhankelijke media in Myanmar zijn onder dwang gesloten, terwijl hun personeel in het hele land wordt gezocht door veiligheidstroepen.
Free Press Unlimited sprak met de oprichters van de Myanmar Women Journalist Society om meer te weten te komen over hoe het momenteel met hun leden gaat en wat ze nodig hebben. Om veiligheidsredenen blijven de geïnterviewden anoniem.
"De Myanmar Women Journalist's Society is opgericht omdat er een duidelijke behoefte was aan steun voor deze specifieke groep mensen in onze samenleving. Aan het begin van de coup ontving de Society donaties van vrienden om beschermingskits en VPN's uit te delen, en de omvang van de steun bleef groeien." - vertelt May, die al langere tijd lid is van de Society (de naam May is een pseudoniem).
"Eerst steunden we de journalisten, zowel mannen als vrouwen, die de protesten versloegen tijdens het begin van het hardhandige optreden door het leger. Het werd vrij snel heel moeilijk voor hen. We hebben toen veel reportagemateriaal het land ingestuurd om hen te helpen. Ook nu nog zijn veel journalisten undercover in het land aanwezig om het nieuws te verslaan. Natuurlijk kunnen ze hun ware identiteit of hun beroep niet delen. En omdat de Women Journalist's Society in het buitenland gevestigd is, kunnen wij hen unieke steun bieden - ons leven loopt niet zo'n gevaar als dat van hen." Als ik haar vraag of ze moeilijkheden ervaart in haar huidige levensomstandigheden, antwoordt May dat "het niets is vergeleken met wat zij doormaken."
"Voor vrouwen is het riskanter dan voor mannen, denken wij, want vanwege de bestaande genderongelijkheid in Myanmar hebben vrouwen ook nog de zorg voor het gezin en hun ouders erbij, en daarmee komt meer verantwoordelijkheid, met of zonder crisis."
Leven onder de radar
Het gesprek gaat verder en we krijgen gezelschap van Anna (ook een pseudoniem), een journaliste uit Myanmar die onlangs is gevlucht naar een buurland. Zij vertelt ons: "Ik kan mijn echte identiteit niet delen, evenmin als elke Myanmarese journalist die momenteel in Thailand woont. Waarom? Omdat ze ons soms uitzetten. Er wordt op ons neergekeken als journalisten. Dit maakt het leven moeilijk."
"Wij, die in Thailand wonen, zijn ook online niet veilig. Onze familieleden zijn nog steeds in Myanmar. Dus zelfs een enkel spoor van onze namen kan tot gevolg hebben dat onze familie wordt opgesloten door het militaire regime. En zelfs hier delen veel journalisten hun online identiteit met niemand. We worden vaak rechtstreeks bedreigd via Facebook messenger, onze accounts worden zelfs gehackt, ondanks 2-factor authenticatie. We hebben daarom pseudoniemen gecreëerd en leven ons leven zo stil mogelijk."May, die door blijft gaan met het helpen van vrouwelijke journalisten via de Myanmar Women Journalist Society, voegt daaraan toe: "Een van de journalisten die we hebben geholpen was zwanger toen ze tijdens de militaire coup het land ontvluchtte. Het mediahuis waarvoor ze werkte weigerde haar over te plaatsen omdat ze haar reiskosten niet wilden vergoeden, zeiden ze. Maar gelukkig konden we haar helpen. Helaas horen we dit soort verhalen veel te vaak. En in veel van die gevallen kunnen we door beperkte financiele middelen niet helpen."
Bekijk een video waarin Myanmarese journalisten in ballingschap over hun ervaringen vertellen:
Evacuatie en noodgevallen
Anna vertelt haar verhaal vanaf het moment dat ze vertrok uit Myanmar. "Ik kreeg in februari 2022 noodhulp van Free Press Unlimited, toen ik Myanmar moest ontvluchtten. Met deze steun kon ik alle reiskosten dekken en mijn leven opnieuw beginnen in Thailand. Free Press Unlimited heeft mij en zoveel andere journalisten echt geholpen. De steun van Free Press Unlimited is genoeg om ons op de been te houden als we in een crisissituatie zitten. Ik weet zeker dat veel journalisten uit Myanmar hun belangrijke werk kunnen voortzetten door de steun die ze kregen toen ze het zo hard nodig hadden.
Ze vervolgt: "Maar financiering is nog steeds nodig. En de financiering droogt snel op, vooral na het uitbreken van de oorlog in Oekraïne. De salarissen van journalisten zijn doorgaans erg laag, en aangezien de meeste mensen die nog in Myanmar werken freelance werken, hebben ze echt niet veel geld. Daarnaast zijn VPN's ook hard nodig voor alle journalisten die nog in het land wonen. Velen van hen gebruiken nu gratis VPN's, wat vanuit het oogpunt van digitale veiligheid uiterst gevaarlijk is omdat ze niet zo veilig zijn en gemakkelijk kunnen worden opgespoord. Maar journalisten hebben eenvoudigweg het geld niet. Internationale organisaties steunden journalisten door VPN's te kopen aan het begin van de staatsgreep, maar zijn daar sinds ongeveer zes maanden mee gestopt."
"De journalisten met wie we contact hebben, houden van hun werk - ze werken undercover en riskeren elke dag hun leven. Noodhulp wordt zeer gewaardeerd." - voegt May nog toe. "We kennen ook veel vrouwelijke journalisten die sinds de staatsgreep achter de tralies zitten. Eén vrouwelijke journalist werd gearresteerd met haar 7 jaar oude dochter. Samen zaten ze twee nachten in het verhoorcentrum. Ze vroegen de 7-jarige: "Wat heeft je moeder gedaan en geschreven?"
"Er zijn dus ook veel vrouwelijke journalisten die een trauma hebben. Sommige van deze vrouwelijke journalisten hebben de steun niet nodig omdat ze een partner hebben die hen kan helpen, anderen hebben niemand. Vorige maand was er een bomexplosie voor de Insein Gevangenis (de grootste gevangenis in Yangon stad) - waarbij de moeder van een vrouwelijke journalist waar we contact mee hebben gewond raakte. Het leven in Myanmar blijft dus gevaarlijk, ook voor de familieleden van deze journalisten. Wij zetten ons voor hen in, maar helaas is onze financiële steun momenteel beperkt. Het is een zeer moeilijke situatie."
Free Press Unlimited’s werk
Het Reporters Respond Fund van Free Press Unlimited ontving honderden aanvragen voor noodhulp van journalisten uit Myanmar. Sinds de staatsgreep in 2021 heeft Free Press Unlimited directe noodhulp kunnen bieden aan 302 journalisten uit Myanmar.
Naast directe noodhulp heeft Reporters Respond in samenwerking met een lokale organisatie een Exile Hub opgezet in een buurland. De Exile Hub biedt media professionals doe moesten vluchten uit Myanmar tijdelijk veilig onderdak, toegang tot psychosociale ondersteuning en training om ervoor te zorgen dat zij hun werk kunnen voortzetten. Lees hier meer over de situatie in Myanmar.
Free Press Unlimited voert campagne voor de veiligheid van journalisten wereldwijd.