Nicaragua
Na de machtsovername in 2007 heeft de regering van Daniel Ortega de democratische instellingen van het land en de fundamentele rechten van de Nicaraguanen systematisch ontmanteld. In de afgelopen jaren is de persvrijheid sterk verslechterd: Ortega's regime heeft tientallen journalisten willekeurig gevangen gezet, ten minste 54 mediakanalen gesloten en meer dan 240 journalisten en mediawerkers in ballingschap gedwongen. Vandaag de dag is er geen enkele onafhankelijke en kritische krant, tv-zender of radiostation openlijk actief in het land. Nicaragua staat op plaats 158 van de 180 landen op de RSF Press Freedom Index.
Censuur van onafhankelijke stemmen
De situatie is sterk verslechterd sinds een sociale en politieke crisis het land in 2018 op zijn grondvesten deed schudden. Dat jaar gingen tienduizenden Nicaraguanen in verschillende steden de straat op om te protesteren tegen de voorgestelde hervormingen van de sociale zekerheid. De politie en paramilitaire troepen traden hardhandig op tegen de meestal vreedzame demonstranten. Meer dan 300 mensen werden gedood, onder wie journalist Angel Gahona, wat door de nationale televisie werd vastgelegd terwijl hij verslag deed van de protesten.
Het geweld en de repressie van de staat breidden zich al snel uit naar mensen en instellingen die verantwoording eisen voor mensenrechtenschendingen: journalisten, mensenrechtenactivisten, maatschappelijke organisaties, universiteiten en zelfs de katholieke kerk. In deze golf van repressie zijn meer dan 5200 groepen uit het maatschappelijk middenveld willekeurig gesloten. Op 20 augustus 2024 werden op één dag 1.500 maatschappelijke organisaties gesloten.
De staat versus persvrijheid
Repressieve methoden tegen journalisten en mediakanalen omvatten, maar gaan verder dan surveillance, pesterijen en bedreigingen. Openbare instellingen zoals de politie en rechtbanken worden routinematig ingezet om journalisten en andere kritische stemmen te vervolgen en willekeurig op te sluiten. Wetten zoals de “Speciale Cybermisdaadwet”, de “Wet voor Buitenlandse Agenten” en de “Soevereiniteitswet” hebben een juridisch mijnenveld gecreëerd dat bedoeld is om de burgermaatschappij te verstikken, de vrijheid van meningsuiting te beperken en afwijkende meningen te criminaliseren. Sinds augustus 2023 zit journalist Víctor Ticay een straf van acht jaar uit voor het zogenaamd verspreiden van “nepnieuws” tegen de “soevereiniteit” van Nicaragua.
In beslag genomen redactiekamers en nationaliteit
Het regime van Ortega heeft beslag gelegd op de eigendommen en bezittingen van de belangrijkste onafhankelijke mediakanalen in Nicaragua: La Prensa, Confidencial en 100% Noticias. Het regime heeft ook op ongrondwettelijke wijze het staatsburgerschap ingetrokken van honderden “dissidenten”, waaronder 13 journalisten en mediawerkers die willekeurig werden vastgehouden en onterecht werden veroordeeld tot gemiddeld 10 jaar gevangenisstraf. Ze bleven bijna twee jaar gevangen en werden begin 2023 vrijgelaten nadat hun de Nicaraguaanse nationaliteit was ontnomen en ze naar de Verenigde Staten waren “verbannen”.
Chilling effect: zelfcensuur en toegang tot informatie
Het harde optreden tegen onafhankelijke journalisten en organisaties die de media ondersteunen, de censuur en inbeslagname van mediakanalen, de gedwongen sluiting van scholen voor journalistiek en het algemene klimaat van geweld, repressie en straffeloosheid hebben een domino-effect veroorzaakt. Een alomtegenwoordige angst voor vergelding heeft geleid tot wijdverspreide zelfcensuur. Nicaraguanen, zowel online als offline, zijn bang om kritische meningen te uiten uit angst voor represailles van de overheid. Dit verstikt het publieke debat en ondermijnt de democratische processen nog verder. De situatie maakt het ook enorm moeilijk om te rapporteren over mensenrechtenschendingen en om de regering ter verantwoording te roepen. Dit gebrek aan transparantie creëert een omgeving waarin schendingen ongecontroleerd blijven plaatsvinden. Bovendien beperkt dit gesloten medialandschap de toegang tot verschillende standpunten en informatie, waardoor het vermogen van de Nicaraguanen om weloverwogen beslissingen te nemen wordt ondermijnd.
De rol van de internationale gemeenschap
Nicaraguaanse journalsiten staan niet alleen. Organisaties als de Organisatie van Amerikaanse Staten (OAS), de Europese Unie en de Verenigde Naties hebben de acties van de Nicaraguaanse regering scherp veroordeeld en geëist dat er een einde komt aan de onderdrukking van de vrijheid van meningsuiting en de pers in Nicaragua. Maar om in zo'n omgeving te kunnen blijven rapporteren, hebben Nicaraguaanse journalisten toegang nodig tot financiering, veiligheidstrainingen en juridische ondersteuning, naast andere middelen en hulpmiddelen. Free Press Unlimited biedt noodhulp aan Nicaraguaanse journalisten in nood.
