Journalisten en onafhankelijke media helpen om te blijven werken in repressieve omgevingen is de kern van het thema Persvijheid onder druk. Het doel is om burgers altijd toegang te geven tot betrouwbare informatie. Dit is sinds de oprichting de kern van Free Press Unlimited's werk en heeft geleid tot activiteiten in voornamelijk repressieve en (post) conflict landen. In het begin waren dit vooral landen buiten Europa, maar dit is de laatste tien jaar verschoven.
We zien de laatste jaren een wereldwijd patroon van repressie tegen maatschappelijke organisaties en onafhankelijke media, waarbij overheden verschillende methoden gebruiken om de persvrijheid verder onder druk te zetten.
In feite helpt Free Press Unlimited onafhankelijke media en journalisten om onder de moeilijkste omstandigheden te kunnen blijven opereren. Sinds 2011 heeft Free Press Unlimited veel kennis opgedaan over het werken in landen met beperkte persvrijheid. In die tijd hebben we de tactieken die repressieve leiders gebruiken om de vrijheid voor media om te werken te verkleinen, door de jaren heen zien veranderen.
We werken nog steeds in landen die te maken hebben met aanhoudende conflicten zoals Syrië en Congo, maar we zien een wereldwijde trend van groeiende druk op de media. Het aantal landen in de wereld met een zeer beperkte of helemaal geen persvrijheid neemt elk jaar toe, met 135 in 2024 vergeleken met 128 in 2023. Dit vraagt vaker om steun in landen die niet per se in conflict zijn, maar waar de persvrijheid wel flink bedreigd wordt. Daarom breidt Free Press Unlimited haar werk uit in Oost-Europa, de Westelijke Balkan en in toenemende mate ook binnen de Europese Unie.
Wanneer een land een conflict doormaakt, heeft dit grote invloed op de vrijheid van media om te kunnen werken. De strijdende partijen zetten journalisten vaak onder druk om alleen hun standpunt of zelfs propaganda te publiceren en de voortdurende gevechten creëren een gevaarlijke omgeving om fysiek in te werken. Deze conflicten hebben ook een impact op de persvrijheid omdat journalisten belangrijke gebeurtenissen zoals protesten, incidenten met milities en zaken met gewapende troepen niet vrij en veilig kunnen verslaan omdat het te gevaarlijk is.
De Democratische Republiek Congo (DRC) wordt bijvoorbeeld genoemd als een van de landen met de meest verwaarloosde humanitaire crises als gevolg van conflicten, waardoor journalisten worden bedreigd, gewond raken bij het verslaan van protesten en zelfs overlijden. Informatie is hier moeilijk te krijgen, maar des te belangrijker. Het kan levensreddend zijn om te weten waar er gevochten wordt of waar mensen terecht kunnen voor hulp. In deze situaties helpen we lokale media om onder zware omstandigheden zo veilig mogelijk te blijven werken, zodat informatie toegankelijk blijft voor burgers.
In dit thema werken we samen met onze partners aan het opbouwen en in stand houden van een medialandschap dat professioneel, ethisch en van hoge kwaliteit is, in landen waar persvrijheid onder grote druk staat. We helpen de media om machthebbers verantwoordelijk te houden voor hun daden en betrouwbare informatie toegankelijk te houden voor het publiek. Soms betekent dit dat we de wederopbouw ondersteunen van radiostations die tijdens conflicten zijn verwoest, zoals we hebben gedaan in de Centraal-Afrikaanse Republiek (CAR), en soms helpen we journalisten te verhuizen zodat ze vanuit ballingschap verslag kunnen blijven doen, zoals onze Exile Hub in Thailand voor journalisten uit Myanmar.
We zien dat steeds meer mediawerkers gedwongen in ballingschap gaan. Een trend die de komende jaren waarschijnlijk exponentieel zal groeien. Free Press Unlimited werkt met verbannen media uit landen waar de persvrijheid onder grote druk staat om ervoor te zorgen dat zij hun werk kunnen blijven doen. Omdat ze van vitaal belang zijn om ervoor te zorgen dat onafhankelijke en betrouwbare informatie de bevolking blijft bereiken.
Een ander voorbeeld is ons jarenlange werk in Syrië, waar we al meer dan tien jaar actief zijn. Ondanks de afschuwelijke omstandigheden als gevolg van de oorlog, waren we in staat om veel geweldige initiatieven ter plaatse te ondersteunen, zodat ze konden overleven en groeien. Na jaren van werk konden we weer spreken van een medialandschap. Met de hulp van ons vredesopbouwprogramma zijn mediaorganisaties gegroeid in hun belangrijkste doel: betrouwbare informatie verstrekken aan burgers binnen en buiten Syrië. Na de verwoestende aardbeving die Turkije en Syrië in februari 2023 trof, hebben we onze partners in dat gebied geholpen om allereerst veilig te blijven, maar ook om weer op te bouwen en te blijven werken om Syriërs van informatie te voorzien.
Naast conflicten is een van de grootste bedreigingen voor onze democratieën als geheel de toename van repressieve wetgeving en juridische druk op journalisten wereldwijd. Dit escaleerde vooral na het begin van de pandemie in 2020. In dat jaar werden in 91 landen wereldwijd wetten ingevoerd die de bewegingsvrijheid van journalisten aanzienlijk beperken, ook in democratieën. Sindsdien zien we alleen maar een toenemende autoritaire trend, met regeringen die steeds meer controle over de media opeisen via de rechterlijke macht, maar ook pogingen van individuen en bedrijven om journalisten het zwijgen op te leggen via de rechtbank, in de vorm van zeer veeleisende, oneerlijke en verzonnen aanklachten. Pleiten tegen deze beperkende wetten en voor een betere wettelijke bescherming van journalisten is een belangrijk onderdeel van ons werk.
Zo heeft Free Press Unlimited samen met partners voortdurend gepleit voor sterkere EU-wetgeving voor de bescherming van journalisten tegen SLAPP's (Strategic Lawsuits Against Public Participation), waarna de Europese Commissie een anti-SLAPP wet heeft aangenomen die journalisten beter beschermt tegen juridische intimidatie.
Free Press Unlimited zet zich in voor een maatschappij waarin ruimte is voor onafhankelijke media en journalisten om vrij en ongehinderd te kunnen werken. Belangenbehartiging is cruciaal om de wetgevende en beleidsmaatregelen te creëren die nodig zijn voor persvrijheid en een veilige en leefbare werkomgeving voor journalisten. Het is belangrijk om via belangenbehartiging de fysieke veiligheid van journalisten te bevorderen, om te pleiten tegen willekeurige detentie en ongepaste vervolging van journalisten, en om campagne te voeren voor de verbetering van het huidige negatieve politieke klimaat ten opzichte van journalisten.
Want waar de persvrijheid beperkt is, hebben media minder ruimte om te werken, wat betekent dat het publiek minder toegang heeft tot betrouwbare informatie. Dit heeft grote gevolgen voor het leven van mensen en verzwakt democratieën. Daarom werken we er hard aan om onafhankelijke media wereldwijd te ondersteunen.
Het mediaklimaat in Jordanië heeft te lijden onder opdringerige overheidspraktijken en steeds restrictievere wetten in vergelijking met het vrij...
Free Press Unlimited, ARTICLE19, Reporters Without Borders, Fondation Hirondelle, Deutsche Welle en International Media Support samen met UNESCO...