Censuur van media in Afghanistan

Kleine stukjes informatie bereiken ons via internationale nieuwsmedia, onze regionale partners en in de vorm van een continue stroom noodhulpverzoeken die we ontvangen van mediawerkers. Wat we horen geeft aan dat censuur, onderdrukking en angst nog steeds het medialandschap in Afghanistan domineren.
 

Bedreigingen van journalisten

Hoewel wij geen volledig beeld hebben gezien de gebrekkige informatie en situatie op de grond, wijst alles erop dat journalisten, fixers en ander mediapersoneel die voor westerse landen hebben gewerkt serieus gevaar lopen. Wij hebben sinds 15 augustus meer dan 700 e-mails met verzoeken tot evacuatie ontvangen van Afghaanse journalisten en mediawerkers. Na een grondige doorlichting van deze aanvragen met hulp van lokale experts is onze inschatting dat 10% van hen acuut in levensgevaar is. Voor hen zijn we dringend op zoek naar uitwegen.

Uit deze aanvragen komt de vrees naar voren dat de volgende groepen extra gevaar lopen: vrouwelijke journalisten, prominente journalisten die zich hebben uitgesproken tegen de Taliban of juist voor vrouwenrechten, en journalisten uit minderheidsgroepen, zoals bijvoorbeeld de Sjiïtische Hazara minderheid. Van hen krijgen we de meest concrete bedreigingen en verhalen van achtervolging en huiszoekingen toegestuurd. Vaak worden hun familieleden ook het doelwit van bedreigingen en geweld. Bedreigingen worden vaak geuit per telefoon, maar soms ook per brief, of mondeling doorgegeven aan collega's en buren. Naast doodsbedreigingen, vernemen wij dat veel journalisten zich zorgen maken omdat wordt gedreigd dat hun familie iets wordt aangedaan als ze hun werkzaamheden niet neerleggen.

Financiële zorgen

Als gevolg van deze bedreigingen, krijgen wij veel berichten van journalisten die zeggen dat hun huizen door Taliban worden doorzocht. Veel (prominente) journalisten die worden bedreigd verplaatsen van plek naar plek, in een poging om veilig te blijven. Een nieuwe zorgwekkende trend die wij steeds meer terug zien in de aanvragen, is dat veel mensen die ondergedoken zitten geen inkomen meer hebben. Daardoor hebben ze hele grote financiële zorgen. Niet alleen kunnen ze hun huur niet meer betalen, maar ook primaire behoeftes, zoals water en voedsel, zijn vaak moeilijk te betalen. In veel gevallen kan de familie ook niet naar buiten omdat zij gevolgd kunnen worden door de Taliban om erachter te komen waar de journalist zit, waardoor ze soms überhaupt geen eten kunnen krijgen.
 

Fysiek geweld

Sommige journalisten wisten niet te ontkomen, en werden door de Taliban meegenomen en ondervraagd - dit gaat soms gepaard met marteling. Anderen zijn aangevallen. Zo werd een journalist die verslag deed van de Taliban-overname in een Noordelijke provincie opgezocht en beschoten. Hij overleefde, maar ontvangt nog dagelijks telefoontjes met “We will find you”. Er wordt veel gesproken over dreigtelefoontjes en brieven in de berichten die wij ontvangen.

Onder de media die nog actief zijn overheerst onzekerheid over de omgang van de Taliban met media. Journalisten zijn bang om gestopt en onderzocht te worden bij een van de vele checkpoints in de hoofdstad, en verschillende journalisten zijn al mishandeld op straat. Mediawerkers die verslag wilden doen van de vrouwenprotesten in Kabul werden hardhandig tegengehouden en van velen werd hun camera-apparatuur in beslag genomen. Zo vertelde een journalist die een persoonlijke toestemmingsbrief had van Taliban woordvoerder Zabihullah Mujahid dat hij alsnog werd vastgehouden op het vliegveld van Kabul door de Badr Brigade 333, die stelde dat deze toestemming niet gold in het gebied waar zij opereren.

In meerdere gevallen werden journalisten en fotografen zelfs gearresteerd en mishandeld. Taqi Daryabi en Nematullah Naqdi van Etilaatroz daily werden door de Taliban gevangen gezet en gemarteld. Naqdi vertelde dat hij tegen zijn hoofd getrapt werd en hem verteld werd dat hij geluk had niet te zijn onthoofd. 
 

Censuur en onzekerheid

Naar schatting hebben 153 mediaorganisaties in 20 van Afghanistans provincies hun werkzaamheden opgeheven sinds de overname van de Taliban. Toch lijkt het erop dat een deel van de media nog operationeel zijn, maar met minder capaciteit en onafhankelijkheid. Vele media houden zich stil in afwachting van hoe restrictief de Taliban zich zullen opstellen. Over de richtlijnen voor media die zouden zijn gepubliceerd is niet veel bekend, maar het lijkt erop dat die erg veel ruimte overlaat voor controle over het werk van media. Publiceren over onderwerpen die "conflicteren met de Islam" is niet toegestaan, noch het beledigen van "nationale figuren". Media dienen samen te werken met het Government Media Office.

De media moet een balans zoeken in haar publicaties en niet publiceren over zaken waar de autoriteiten geen toestemming voor hebben gegeven. Ook zouden media voorzichtig moeten zijn in het publiceren van zaken die een negatieve impact op de publieke opinie of moraal kunnen hebben. Alles wijst er dus op dat de Taliban flinke invloed proberen te behouden in wat wel of niet gepubliceerd wordt. Ook doen verhalen de ronde over plannen om nieuwe regels in te stellen over digitale communicatie en strengere controle op sociale media chats en apps zoals Whatsapp.
 

Oproep voor dringende steun

Als lid van het Global Forum for Media Development roepen we de internationale gemeenschap op om dringende stappen te ondernemen om de journalistiek in Afghanistan te ondersteunen. In een verklaring geven we aanbevelingen. Lees hier de volledige verklaring (Engels):

Directeur van Free Press Unlimited, Leon Willems, sprak in een item van RTL Nieuws over de urgentie om Afghanen die voor Nederlandse organisaties hebben gewerkt, waaronder journalisten, te redden. Bekijk het item hieronder.