Eerste Kamer - sluit journalisten uit van 'Strafbaarstelling verblijf'
Free Press Unlimited, de Nederlandse Vereniging van Journalisten, het Nederlands Genootschap van Hoofdredacteuren en Stichting Persvrijheidsfonds roepen de Eerste Kamer op journalisten uit te sluiten van de toepassing van de wet 'Strafbaarstelling verblijf in een door een terroristische organisatie gecontroleerd gebied'. De brief die Minister Grapperhaus schreef aan de Raad van Europa suggereerde dat deze bezwaren inmiddels geadresseerd zijn. Daar zijn wij het echter niet mee eens, en brengen daarom opnieuw een gezamenlijk statement uit.
Het wetsvoorstel dat door de Tweede Kamer is aangenomen, maakt dat Nederlandse burgers jaarlijks toestemming moeten krijgen van de Nederlandse regering om af te reizen naar een terroristisch gemarkeerd gebied. Zonder toestemming reizen naar een 'terroristisch gecontroleerd gebied' is strafbaar. Dat geldt ook voor onafhankelijke journalisten, die hierdoor hun belangrijke werk niet meer zomaar kunnen uitvoeren zonder de regering hierover te informeren. Dit is echter een grote schending van de persvrijheid.
Wij maken ons grote zorgen over dit wetsvoorstel. Want als partijen in de als terroristisch gemarkeerde gebieden denken dat een journalist gelieerd is aan de Nederlandse overheid, kan dat de veiligheid van journalisten in groot gevaar brengen. Bovendien is het voor een journalist die onderzoek doet, maar hier geen artikelen over publiceert, lastig te bewijzen dat hij de reis maakt als journalist en niet als potentieel lid van een "terroristische organisatie". Onafhankelijke journalisten zijn essentieel voor een rechtvaardige en democratische maatschappij. Journalisten hebben een publieke functie en bieden het publiek betrouwbare informatie over wat er speelt in de wereld en dus ook in terroristisch gemarkeerde gebieden.
Het voorstel van de Minister om lidmaatschap van de NVJ als grond voor toestemming om af te reizen te nemen, biedt geen oplossing. Immers, veel journalisten zijn niet lid van de NVJ, en dit is geen wettelijke verplichting. Wij verzoeken daarom nogmaals de leden van de Eerste Kamer om journalisten uit te sluiten van de toepassing van de wet ’Strafbaarstelling verblijf in een door een terroristische organisatie gecontroleerd gebied’; net als medewerkers van het Rode Kruis en vertegenwoordigers in dienst van de staat of intergouvernementele organisaties.
Het wetsvoorstel 'Strafbaarstelling verblijf in een door een terroristische organisatie gecontroleerd gebied' is schadelijk voor de onafhankelijke journalistiek en in strijd met het onschuldbeginsel, het behelst een omgekeerde bewijslast, en bevat juridische inconsistentie. Meer hierover is te lezen in de bijgevoegde brief.
Lees hier de volledige brief aan de Eerste Kamer:
Update 19 november 2020:
Leden van de vaste Commissie voor Justitie en Veiligheid van de Eerste Kamer hebben zich uiterst kritisch opgesteld tegenover het wetsvoorstel dat verblijf in een door een terroristische organisatie gecontroleerd gebied strafbaar stelt. De Eerste Kamer dringt aan op aanpassingen. Goed nieuws, want een van deze aanpassingen is het toevoegen van een uitzondering voor journalisten om af te mogen reizen naar deze gebieden.
Free Press Unlimited heeft hier eerder ook, samen met de NVJ, het Genootschap van Hoofdredacteuren en het Persvrijheidsfonds, schriftelijke vragen over ingediend. Wij blijven vasthouden aan ons standpunt dat journalisten het recht moeten behouden om te reizen naar gebieden die door de overheid als terroristisch zijn bestempeld, zonder van te voren specifiek toestemming te moeten vragen bij het ministerie van Justitie. We hopen dat de kritische houding van de Eerste Kamer een stap in de goede richting is.