Gender Equality Champion 2022: Borka Rudić

BH Novinari is een niet-politieke entiteit die haar 700 leden ondersteunt met juridische bijstand, educatie en belangenbehartiging. Een deel van het werk van BH Novinari omvat het bewaken en beschermen van de rechten van vrouwelijke journalisten, met een focus op online intimidatie, en het publiekelijk opkomen voor hun rechten binnen de media en in de openbare ruimte. Via de Free Media Helpline houdt BH Novinari toezicht op alle vormen van geweld tegen vrouwelijke journalisten en biedt gratis juridische ondersteuning, inclusief psychologische hulp. Borka leidt de organisatie met passie en trots.
 

Wat kun je ons vertellen over de huidige situatie met betrekking tot de intimidatie van vrouwelijke journalisten in Bosnië-Herzegovina?

“In 2021 registreerden we 70 gevallen van geweld tegen journalisten in Bosnië-Herzegovina. 53% daarvan waren gevallen van gendergerelateerd geweld tegen vrouwelijke journalisten. En 70% van die gevallen vond plaats op sociale netwerken, vooral Facebook en Twitter. We zien ook veel vrouwenhaat en seksuele intimidatie naar vrouwelijke journalisten afkomstig van politici. Ongeveer 43% van de aanvallen op journalisten in Bosnië-Herzegovina wordt gepleegd door politici of ambtenaren.”
 

Als je terugkijkt op vorig jaar, wat was dan de grootste uitdaging in het aanpakken van online en offline onveiligheid?

“Een groot probleem is de straffeloosheid van online geweld tegen vrouwelijke journalisten, en journalisten in het algemeen. In Bosnië hebben we geen speciale wetgeving met betrekking tot online intimidatie. We hebben wel twee wetten met artikelen over de bescherming van vrouwenrechten in de openbare ruimte, maar deze worden niet door justitiële instellingen als rechtsgrondslag gebruikt bij het onderzoeken van gevallen van geweld tegen vrouwelijke journalisten in Bosnië-Herzegovina.

BH Novinari stelde daarom wetswijzigingen voor met een focus op het criminaliseren van geweld tegen journalisten. We hebben deze amendementen naar alle verantwoordelijke instellingen gestuurd en ik hoop dat ze ons voorstel om deze wetgeving te verbeteren zullen accepteren, wat dan kan leiden tot minder straffeloosheid.”

Je zei dat 43% van de aanvallen op journalisten afkomstig is van politici of ambtenaren. Wat denk je dat daarachter zit? 

“Het probleem in Bosnië en in de westelijke Balkan Staten in het algemeen zijn de overblijfselen van een communistische samenleving, toen er een langdurige cultuur van controle over de mediavrijheid bestond, en de nog steeds bestaande patriarchale cultuur. Dit resulteerde ook in een bijzondere positie van rechters en officieren van justitie, zij voelen zich een onaantastbare elite in onze samenleving, die geen enkel bezwaar of kritiek op haar werk tolereert.

En het is een tweezijdig probleem. De rechters in ons rechtssysteem hebben ook geen kennis over genderkwesties. We hebben veel stereotypen over vrouwelijke journalisten en vrouwen in het algemeen in onze samenleving, en deze stereotypen worden ondersteund door de gerechtelijke en andere instellingen. In onze cultuur is het niet normaal om publiekelijk op te komen voor vrouwenrechten. We proberen de houding van politici ten opzichte van vrouwelijke journalisten te veranderen, omdat we meer zichtbare actie van ambtenaren nodig hebben om deze cultuur te veranderen. Op dit moment hebben we onvoldoende gezamenlijke actie van mannen en vrouwen in de politiek in Bosnië om geweld tegen te gaan.”
 

Wie zijn je bondgenoten in deze strijd?

“Vorig jaar organiseerden we een tiental open discussies tussen vrouwelijke politici en vrouwelijke journalisten, met als doel een gemeenschappelijke basis te vinden in de bescherming van vrouwelijke journalisten. Sommige van deze vrouwelijke politici zijn parlementslid en hebben de macht om binnen de instellingen aan te dringen op verbetering. Dit is een nieuw initiatief van BH Novinari en ik hoop dat we in de toekomst ook mannelijke politici hierbij kunnen betrekken. Als mannen buiten de discussie blijven over het verbeteren van gendergelijkheid en het beschermen van vrouwelijke journalisten, zullen we geen echte vooruitgang boeken.”
 

BH Novinari bestudeert ook de positie van vrouwelijke journalisten in verschillende media organisaties. Kun je ons daar meer over vertellen?

“Over het algemeen zien we dat we meer vrouwen dan mannen in de media hebben, maar dat we niet genoeg vrouwen hebben in besluitvormingsposities. Slechts 24% van de vrouwen in de Bosnische media heeft een leidende positie. Een ander ding dat we zien is een trend van wrijving tussen jongere en oudere generaties vrouwen binnen de media. Hier zitten twee redenen achter. Een daarvan is de patriarchale cultuur waarin we jonge vrouwen meer 'waarderen'; ze zijn sterk, kunnen kinderen krijgen en zijn beter geschikt om mannen te dienen.

Ten tweede kiezen de media, met name de televisie, alleen presentatoren, journalisten, redacteuren op hun uiterlijk en jeugd, niet op basis van hun kennis en vaardigheden. Het is een enorm domme benadering van eigenaren van mediakanalen. Dit frustreert jonge presentatoren die de druk voelen om snel gebruik te maken van hun uiterlijk, en de oudere vrouwen hebben het gevoel dat hun professionele leven na een bepaalde leeftijd voorbij is. Ze worden tegen elkaar uitgespeeld.”
 

Hoe werk je met BH Novinari aan deze kwestie van discriminatie in de media?

“De reden dat we het Female Journalist Network in Bosnië hebben opgericht, is dat we vinden dat verschillende generaties vrouwelijke journalisten elkaar moeten steunen. Ik ben heel, heel blij dat hiermee verschillende generaties vrouwelijke journalisten in de Bosnische samenleving zijn verenigd en zij geholpen zijn om samen te werken.”
 

Kun je ons meer vertellen over de Free Media Helpline?

“We hadden in 2021 11 zaken die via de justitiële instellingen in het voordeel van een journalist zijn beslist. Dat was voor ons een verbluffend resultaat. We boekten vooruitgang omdat we de politie en de justitiële instellingen bleven pushen om meer te focussen op de rechten van journalisten. En van deze 11 zaken waren er vijf gerelateerd aan geweld tegen vrouwelijke journalisten.

Ik denk dat we op aan lange termijn doelen moeten werken, want we zijn een samenleving die verandering niet zomaar accepteert. We hebben meer tijd nodig om verandering te bewerkstelligen in het besef van de rechten van vrouwelijke journalisten en de waarde van gendergelijkheid in onze samenleving. Ik denk dat het hard werken zal zijn. Maar ik weet zeker dat we vooruitgang kunnen boeken."