Journalisten in Noord-Irak moeten manoeuvreren tussen strijdende partijen
In 2023 gaat in Irak een nieuw project van start gericht op veiligheid van journalisten, en onafhankelijk mediaplatform KirkukNow is een van de partners die aan het project deelnemen en steun krijgen voor hun online en offline veiligheid. We spreken met KirkukNow-hoofdredacteur Salam Omer over de strijd en de gevaren van verslaggeving in de betwiste gebieden van Irak.
KirkukNow is sinds 2011 partner van Free Press Unlimited en is het langst bestaande onafhankelijke media platform in Irak. Het klimaat voor journalisten in Irak is uitdagend, vooral in conflictgebieden zoals de betwiste gebieden in vier provincies in het noorden van het land. KirkukNow zorgt voor toegang tot betrouwbare informatie dankzij een netwerk van verslaggevers verspreid over de betwiste gebieden.
Salam: "We zijn erg dankbaar voor de voortdurende steun die we door de jaren heen hebben ontvangen van Free Press Unlimited. Er zijn twee belangrijke redenen waarom onze samenwerking zo goed werkt en zo inspirerend is geweest. Ten eerste hebben we dezelfde strategieën om ons werk te doen, wat erg nuttig is, en ten tweede hebben we altijd het gevoel gehad dat de onafhankelijkheid van onze redactieruimte werd gerespecteerd. En we hebben altijd contact gehouden, ook als er geen actieve projecten liepen."
Wat is het doel van het nieuwe project* dat eind 2022 gestart is?
"Het project heeft als doel onafhankelijke mediaplatforms in Irak te ondersteunen met het implementeren van veiligheidsprocedures offline en online. Dit is erg belangrijk omdat we in een zeer uitdagende en moeilijke omgeving werken. Bij KirkukNow hebben we ervaring en inzicht opgebouwd in veiligheids- en beveiligingskwesties als het gaat om de omgang met conflictpartijen, en hoe we in deze omstandigheden verslag moeten uitbrengen. We hebben in de loop der tijd geleerd hoe we hierin moeten manoeuvreren. Maar het creëren en implementeren van een daadwerkelijke procedure hiervoor, die deze kennis veilig stelt en makkelijk te delen maakt onder collega's, is erg belangrijk."
Wat zijn de grootste uitdagingen voor journalisten in Irak?
"Toegang tot informatie is altijd een grote uitdaging geweest. Het is erg moeilijk om toegang te krijgen tot de juiste bronnen. Vanwege de verschillende strijdende partijen die verschillende gebieden controleren, moeten we soms verslag doen in steden waar acht tot zelfs twaalf gewapende groepen gelegerd zijn. We moeten altijd meerdere persregistraties hebben, bijvoorbeeld één voor de federale regering in Bagdad en één voor de Koerdische gebieden in het noorden. Omdat ze elkaars registraties niet erkennen, moeten we beide hebben om in beide gebieden te kunnen werken.
Financiële duurzaamheid is ook een groot probleem omdat er geen basissteun is. En de meeste gebieden waar we werken zijn betwiste gebieden waar weinig ontwikkeling is, en waar milities bijna alles onder controle hebben. Dat is een grote uitdaging."
Wat helpt jullie om jullie werk als journalist te kunnen blijven doen?
"Onze strategie is vanaf het begin geweest om alle partijen te erkennen. Want volgens de grondwet zijn beide partijen rechtspersonen en hebben ze het recht er te zijn. We maken duidelijk dat we er geen probleem mee hebben om ons bij beide partijen in te schrijven en te werken. We proberen ook een inclusief team te hebben, met freelancers die uit verschillende gebieden komen. Dat heeft ons geholpen om contact te leggen met lokale ambtenaren, waardoor we tussen de partijen kunnen manoeuvreren en objectieve verslag kunnen doen."
Wat gebeurt er als je openlijk kritiek hebt op een partij, wat is dan de respons?
"Het is erg moeilijk voor Iraakse politici, militaire commandanten en niet aan de overheid gerelateerde groeperingen om open te staan voor kritiek. Dit is ook waar ons inclusieve team en onze inclusieve rapportage ons kunnen helpen, omdat we iedereen naar zijn mening kunnen vragen. En we gebruiken veel data, waardoor het heel moeilijk is om onze kritiek te verwerpen. Maar ze oefenen wel druk op ons uit door bijvoorbeeld onze journalisten online lastig te vallen en soms te arresteren. Maar toch zijn we in staat geweest om te blijven werken."
Wat is volgens jou het meest nodig om de media en journalisten in Irak veilig te houden?
"Wij zien we dat veel media niet professioneel rapporteren, namelijk volgens de grondbeginselen van de journalistiek, en dat veroorzaakt veel problemen. Ze worden dan doelwit voor de andere strijdende partijen. Training in journalistieke principes is dus nodig. Iets anders is financiële steun, want de meeste media zijn niet financieel onafhankelijk, wat hen kwetsbaarder maakt.
Daarnaast zien we dat de regering geen visie heeft op onafhankelijke journalistiek, op journalistiek als vierde macht, en dat maar weinig Iraakse politici onderscheid maken tussen propaganda en kwaliteitsjournalistiek. Dit is ook een groot probleem. Velen van hen snappen het niet echt, maar ook velen hebben bewust propaganda gebruikt als instrument voor hun politieke doeleinden.
In het algemeen hebben onafhankelijke journalistiek en internationale mediaorganisaties meer steun nodig, en ook een herziening van de strategie is nodig om capaciteit op te bouwen en de resterende onafhankelijke media voor de lange termijn te ondersteunen."
*Het project is gestart in 2022 en wordt gefinancierd door de Nederlandse ambassade in Irak en uitgevoerd door UNESCO en Free Press Unlimited. Het wil nationale veiligheidsmechanismen opzetten en de capaciteit van onafhankelijke media vergroten om de bescherming van journalisten te waarborgen, met speciale aandacht voor de specifieke behoeften van vrouwelijke journalisten.
