Public Inquiry conclusies: Malta draagt verantwoordelijkheid voor moord Caruana Galizia
Op 29 juli werd het publieke onderzoek naar de vraag of de staat verantwoordelijk is voor de omstandigheden die hebben geleid tot de dood van de Maltese onderzoeksjournalist Daphne Caruana Galizia gepresenteerd. Het rapport is duidelijk: de Maltese overheid draagt verantwoordelijkheid voor de omstandigheden die hebben geleid tot haar dood.
Daphne Caruana Galizia werd op 16 oktober 2017 vermoord met een autobom. Met haar belangrijke journalistieke werk bracht ze misstanden aan het licht, zoals de geheime Maltese handel in EU-paspoorten en corruptie in de hoogste kringen van de Maltese overheid. Nu concludeert het zgn. Public Inquiry report dat de moord direct dan wel indirect verbonden was aan haar journalistieke werk. De Maltese overheid draagt hiervoor verantwoordelijkheid. Free Press Unlimited verwelkomt de conclusies van het rapport en zal de familie blijven steunen in hun zoektocht naar rechtvaardigheid.
Concrete bedreigingen genegeerd
De Maltese overheid creëerde een cultuur van straffeloosheid waarbij machtige personen zich onschendbaar konden wanen, zo concludeert het rapport. Tegelijkertijd hebben Maltese autoriteiten verzuimd om de concrete bedreigingen richting Daphne Caruana Galizia te erkennen, en hiernaar te handelen. Daphne Caruana Galizia heeft nooit op bescherming kunnen rekenen, terwijl zij duidelijk gevaar liep. Zo werd haar huisdier vermoord, en was een poging gedaan haar huis in brand te steken. Bovendien is Caruana Galizia slachtoffer geworden van een politieke campagne tegen haar persoonlijk gericht, in gang gezet door onder andere hooggeplaatste personen binnen de overheid of personen met nauwe banden. De dehumanisering die volgde door haar af te schilderen als ‘heks’, heeft de weg naar de moord vrijgemaakt.
De Maltese regering heeft onvoldoende gedaan om Caruana Galizia te beschermen. Daarom draagt het volledige Maltese kabinet verantwoordelijkheid voor de moord op Daphne Caruana Galizia. Dat concludeert de Board of Inquiry in haar rapport, dat al voordat de Board überhaupt was aangesteld op veel politieke weerstand stuitte.
Slecht functionerende rechtsstaat
De Maltese overheid moet haar verantwoordelijkheid nemen. Het rapport biedt geen afsluiting van de lopende strafzaak, waar top-zakenman Yorgen Fenech als verdachte is aangemerkt. Wel trekt het Public Inquiry rapport belangrijke conclusies over de grote gebreken en het niet-functioneren van de rechtsstaat van Malta. Dit rapport zou het begin moeten zijn van een systematische versterking van de rechtsstaat en verbetering van de veiligheid van journalisten in Malta. De Inquiry Board doet hiertoe een flink aantal aanbevelingen aan Malta, zoals het wettelijk erkennen van de rol van journalistiek in de democratie, en het aanstellen van een Commissaris of Ombudsman die verantwoordelijk is voor journalistiek.
Onderzoek bevindingen van journalisten
Onderzoeksjournalisten zijn vaak slachtoffer van intimidatie, geweld en in de ergste gevallen zelfs moord. Zij leggen immers zaken als corruptie, machtsmisbruik en andere misstanden bloot, waarvan machthebbers vaak niet willen dat deze naar buiten komen. Er werden de afgelopen jaren meer journalisten vermoord in democratische samenlevingen, dan er zijn omkomen in oorlogsgebied. De Inquiry Board heeft terecht benadrukt dat om journalisten daadwerkelijk te beschermen, er altijd tijdig onderzoek moet worden ingesteld naar misdaden die journalisten blootleggen. Door in plaats van hen publiekelijk in diskrediet te brengen, onderzoek in te stellen naar aanleiding van geloofwaardige bevindingen van journalisten, kunnen zij het beste beschermd worden. Hiermee kan de basis van de bedreiging in veel gevallen worden aangepakt. Dat is inderdaad hard nodig om de veiligheid van (onderzoeks)journalisten in Malta en wereldwijd te verbeteren.
Free Press Unlimited heeft de familie van Daphne Caruana Galizia door de jaren heen structureel gesteund met juridische bijstand.
