Samen sterker: Journalisten en rechterlijke macht waarborgen mediavrijheid tijdens conferentie in Mavrovo
De derde regionale conferentie, die op 18-20 september 2024 plaatsvond in Mavrovo (Noord-Macedonië), bracht meer dan 70 journalisten en leden van de rechterlijke macht bijeen voor een dialoog over het versterken van de mediavrijheid in Bosnië en Herzegovina, Noord-Macedonië en Servië. Zowel de rechterlijke macht als journalisten zijn essentieel voor het handhaven van de rechtsstaat in de Westelijke Balkan. Hiervoor zijn vertrouwen en begrip tussen de twee velden nodig, wat deze regionale conferenties willen bevorderen.
De conferentie werd georganiseerd door Free Press Unlimited en het Nederlands Helsinki Comité met steun van de Vereniging van Journalisten van Macedonië. De Nederlandse ambassadeur in Noord-Macedonië, Z.E. Özlem Canel, hield een openingstoespraak, samen met Mladen Chadikovski, voorzitter van de Vereniging van Journalisten van Macedonië, en Ilir Iseni, waarnemend directeur van de Academie voor Rechters en Aanklagers Noord-Macedonië.
Deze regionale conferentie was de laatste van drie, de andere vonden plaats in december 2023 in Bosnië en Herzegovina en in oktober 2022 in Servië, en diende als afsluiting van vier jaar aan inspanningen in dit project, dat werd gefinancierd door het Nederlandse ministerie van Buitenlandse Zaken.
De journalistenverenigingen van de drie betrokken landen deelden hun successen en geleerde lessen tijdens de eerste sessie van de conferentie. “We hebben een jaar lang de communicatie tussen journalisten en de rechterlijke macht in kaart gebracht. Het diende als startpunt om contacten te leggen, problemen te identificeren en elkaar beter te begrijpen. We hebben een permanente werkgroep opgezet die een 115 contactpunten voor onze vereniging heeft geinitieerd bij het openbaar ministerie en de politie,” zei Tamara Filipović, secretaris-generaal van de Servische Vereniging van Onafhankelijke Journalisten.
Borka Rudić, secretaris-generaal van de Vereniging van Journalisten van BH, zei het volgende: “We hebben gewerkt aan het verbeteren van de veiligheid van de media, zijn een hulplijn voor journalisten gestart voor juridische bijstand en hebben onderzoek gedaan naar de eigen verantwoordelijkheid van de media en of ze veiligheidsprocedures wel implementeren. Als media moeten we proactief zijn.”
Andere sessies gingen over desinformatie, juridische aanvallen en straffeloosheid, die allemaal een grote invloed hebben op de rechtsstaat en mediavrijheid in de regio. Een ronde tafel over SLAPP's (Strategic Lawsuits Against Public Participation) besprak de bedreigingen voor journalisten van dit soort juridische aanvallen en onderzocht mogelijke veranderingen op het gebied van wetgeving om de toename van SLAPP's in de Westelijke Balkan aan te pakken. Wat aanvallen op journalisten betreft, is straffeloosheid een grote bedreiging. Tijdens een sessie over het aanpakken van straffeloosheid bespraken sprekers het effect ervan op journalisten en de samenleving als geheel, waarbij ze opmerkten dat wanneer er gerechtigheid komt, dit aanvallen op journalisten ontmoedigt.
“We onderzoeken cold cases van moorden op journalisten omdat we het verhaal niet mogen laten doodbloeden. Niet alleen voor hun families en collega's, maar voor ons allemaal: ze bewaken onze toegang tot informatie en steken hun nek uit tegen corruptie, misdaad en machtsmisbruik,” zei Jasmijn de Zeeuw, juridisch adviseur van Free Press Unlimited, tijdens de sessie over straffeloosheid.
Tijdens de conferentie was er ook een workshop, georganiseerd door het Nederlands Opleidings- en Studiecentrum voor de Rechterlijke Macht, waar rechters, officieren van justitie en journalisten het wederzijdse begrip van de rol die media en rechterlijke macht spelen in de samenleving onderzochten en mogelijke verdere stappen bespraken.
Kijkend naar de toekomst
Een belangrijk element van deze afsluitende conferentie was het bespreken van hoe verder te gaan op de ingeslagen weg. “We hebben gezien hoe deze dialogen tussen justitie en journalisten de afgelopen vier jaar een positieve invloed hebben gehad op het begrip tussen onafhankelijke media en de rechterlijke macht. We geloven dat het nodig is om door te gaan en ons bereik te vergroten door meer landen zoals Kosovo, Albanië en Montenegro erbij te betrekken, om de toename van aanvallen op journalisten in de Westelijke Balkan tegen te gaan,” zei Albana Shala, Senior Programma Coördinator voor de Westelijke Balkan bij Free Press Unlimited.
Meer informatie over het project:
Mediavrijheid is een van de hoekstenen van een goed functionerende democratie. Helaas kan de mediasector in Bosnië en Herzegovina, Noord-Macedonië en Servië niet altijd veilig functioneren en zijn journalisten lastiggevallen, aangevallen en gedood, gewoon omdat ze hun werk deden.
Ons project “Versterking van de mediavrijheid in Bosnië en Herzegovina, Noord-Macedonië en Servië” combineert training, pleitbezorging en capaciteitsversterking van de rechterlijke macht en de media om de rechterlijke macht beter in staat te stellen adequaat te reageren op de bedreigingen waarmee journalisten worden geconfronteerd. Het Nederlands Helsinki Comité en Free Press Unlimited erkennen de grote diversiteit in elk van de deelnemende landen, wat vraagt om een landspecifieke aanpak. We werken samen met journalistenverenigingen - BH Journalists Association (BH Novinari), Association of Journalists of Macedonia (ЗНМ), Independent Journalists' Association of Serbia (NUNS).
