Terwijl Russische troepen verder trekken, blijven Oekraïense onafhankelijke media verslag doen
Bijna een jaar na de inval van Rusland in Oekraïne blijft het Oekraïense volk even sterk en veerkrachtig als altijd. Dit geldt ook voor journalisten, die verslag blijven doen vanaf de frontlinies, terwijl anderen vanuit het buitenland schrijven. Met ons initiatief Media Lifeline Ukraine steunen we journalisten in en rond Oekraïne om de vrije informatiestroom in de regio in stand te houden.
Free Press Unlimited startte Media Lifeline Ukraine een week na het begin van de Russische invasie. Tot nu toe hebben 30 organisaties zich aangesloten bij het initiatief. In de beginfase van de oorlog richtten we ons vooral op noodhulp, met name het evacueren van journalisten en mediaprofessionals die zich in door Russische en pro-separatistische troepen gecontroleerde regio's bevonden. Sindsdien is de steun meer verschoven naar het helpen van journalisten en media om zich aan te passen en verslag te blijven doen onder de nieuwe en steeds moeilijkere omstandigheden.
Daarvoor hebben wij journalisten onder andere voorzien van financiële steun om in hun levensonderhoud te voorzien, apparatuur zoals laptops, EHBO-kits, ballistische vesten en helmen, powerbanks en VPN's. Deze inspanningen werden gecoördineerd met onze zusterorganisatie Free Press for Eastern Europe en het lokale team van Reporters Without Borders (RSF) via ons gezamenlijke initiatief, het Lviv Press Freedom Centre.
Continue dreiging
Journalisten in Oekraïne worden voortdurend bedreigd in hun fysieke en psychosociale veiligheid en lopen een verhoogd risico omdat ze zich dicht bij de frontlinies bevinden. Journalisten worden nog steeds beschoten en gebombardeerd terwijl ze het publiek wereldwijd van betrouwbaar nieuws over de oorlog voorzien. Daarnaast zien we gerichte aanvallen op mediaprofessionals vanwege hun werk, met name op journalisten die in door Rusland bezette gebieden werken. Journalisten die in deze gebieden werken en kritisch zijn in hun berichtgeving over de Russische regering, worden geconfronteerd met ernstige juridische intimidatie en fysieke aanvallen.
Noodhulp
Sinds de invasie hebben we bijna 1000 Oekraïense journalisten ondersteund. Nu gerichte bombardementen op infrastructuur en energiecentra ertoe leiden dat miljoenen mensen geen elektriciteit, verwarming en verbinding hebben, verhuizen meer journalisten naar Europa. Voor de broodnodige rust en respijt, maar ook om hun werk te kunnen voortzetten.
Om journalisten in Oekraïne zo goed mogelijk te beschermen, hebben we 150 ballistische vesten en 401 veiligheidskits met EHBO-materiaal naar Oekraïne vervoerd, ondanks de vele logistieke uitdagingen. Om journalisten te helpen deze beschermingsmiddelen effectief te gebruiken, ontwikkelden we een korte handleiding in de Oekraïense taal over het gebruik van de ballistische vesten. Om hen te leren hoe de EHBO-kits gebruikt moeten worden, hebben we samen met ACOS Alliance trainingen georganiseerd. Daarnaast ondersteunden we 47 journalisten in hun digitale veiligheid, bijvoorbeeld door hoogwaardige VPN-codes te verspreiden zodat ze veilige verbindingen hebben om mee te werken.
Mediahub in Polen
Polen blijft een van de belangrijkste bestemmingen voor Oekraïners om zich naar toe te verplaatsen. Onze mediahub in Warschau, die oorspronkelijk samen met onze partner Belarus in Focus Information Office is opgezet voor Belarussische journalisten, is nu ook een toevluchtsoord voor Oekraïense journalisten die vanuit het buitenland willen blijven werken. Via deze hub zetten we een systeem op van huisvesting, toelages en productieondersteuning voor Oekraïense journalisten.
Free Press for Eastern Europe heeft voor de mediahub in Warschau een producent gecontracteerd en vijf journalisten geselecteerd die een beurs ontvangen. Daarmee kunnen zij content produceren voor Oekraïense media die nog draaiende zijn in Oekraïne zelf. Omdat deze journalisten vooral ervaring hadden met tv-producties, hebben we ze vier trainingen gegeven over het maken van social media-vriendelijke content, inclusief visuals. Daarnaast ontving het team zes laptops. Het team, dat volledig door vrouwen wordt geleid (vanwege de beperkingen voor mannen tussen 18 en 65 jaar om het land te verlaten), heeft nu 15 verhalen geproduceerd voor drie toonaangevende onafhankelijke Oekraïense media. Daarnaast zijn 13 journalisten die in Polen aankwamen ondersteund met huisvesting.
De volgende stappen
Free Press Unlimited zal journalisten in en rond Oekraïne blijven helpen met noodhulp en levensonderhoud. Free Press for Eastern Europe zal zich voornamelijk richten op het ontwikkelen van contacten met meer mediakanalen in Oekraïne om de vrije stroom van betrouwbare informatie in stand te houden, en de capaciteit en ondersteuning van het team van journalisten in Warschau te vergroten. Dit omvat ook voortdurende coaching, bijvoorbeeld bij het opzetten van veilige en snelle manieren van online communicatie, en het introduceren van het team bij verschillende Poolse journalisten en media om peer-to-peer-contacten te leggen en het isolement van Oekraïense journalisten te doorbreken.
De beschietingen van elektriciteitsvoorzieningen door Rusland hebben het werk van het in Warschau gevestigde productieteam nog belangrijker gemaakt voor de in Oekraïne gevestigde media, die nu problemen hebben met toegang tot internet. Ze hebben extra handen nodig om verhalen te bewerken, commentaar te geven, interviews te filmen en meer. Vanwege problemen met de toegang tot water en verwarming zullen waarschijnlijk tot het voorjaar van 2023 meer journalisten tijdelijk onderdak zoeken in Polen. We zullen hen zoveel mogelijk blijven ondersteunen.
Update 21 februari:
Onafhankelijke media die nog steeds actief zijn in
Oekraïne hebben te maken hebben met regelmatige
stroomuitval en stroomstoringen als gevolg van
bombardementen. Via Media Lifeline Ukraine's financiële
steun, heeft een van onze partners 5 laadstations met
500 tot 1500 Watt vermogen kunnen kopen. Ze hebben
nu een autonome stroombron ingebouwd in elke
kantoorruimte, zodat journalisten zelfs tijdens stroomuitval
verslag kunnen blijven doen en informatie kunnen
uploaden. Met één zo'n laadstation kan onze partner 10
journalisten gedurende 5 uur van stroom voorzien.
En door nieuwe batterijen hebben ze ook tot 9 uur aan
verlichting. Nu hebben ze zelfs tijdens stroomuitval toegang
tot de CRM-server en kunnen ze draadloos internet
gebruiken. Filmploegen kunnen hierdoor bijvoorbeeld
nog steeds video's uploaden en toegang hebben tot
foto- en videoarchieven.
