Myanmar
Sinds het leger op 1 februari 2021 een staatsgreep pleegde, kwam de persvrijheid in Myanmar onder nog grotere druk te staan. Naast China heeft Myanmar het grootste aantal journalisten ter wereld gevangen gezet.
Terwijl het medialandschap aan het einde van de vorige militaire dictatuur, die duurde van 1962 tot 2011, geleidelijk werd opengesteld, is de geleidelijke vooruitgang naar meer persvrijheid nu verdwenen.
Persvrijheid na de staatsgreep van 2021
De aankondiging van een "nationale noodtoestand" op 1 februari 2021 op het militaire tv-station Myawaddy was een voorbode van het naderende harde optreden van de Tatmadaw (zoals de strijdkrachten van Myanmar worden genoemd) in het medialandschap. Televisie-uitzendingen werden opgeschort en kort daarna werden mediavergunningen ingetrokken.
Telefoonlijnen en internettoegang werden in grote steden in het hele land geblokkeerd. VPN's waren (en zijn nog steeds) nodig om toegang te krijgen tot sociale media. Journalisten werden gearresteerd wanneer zij enig teken van dissidentie vertoonden, en lijsten van beïnvloeders en bloggers die werden "opgepakt" werden in april 2021 door het leger openbaar gemaakt.
Sindsdien zijn veel journalisten het land ontvlucht en hebben ze financiële en juridische steun aangevraagd bij organisaties als het Reporters Respond-fonds van Free Press unlimited.
Volgens Detained Journalists Information zijn in Myanmar sinds de staatsgreep 135 journalisten gearresteerd. Onder de gearresteerden waren 26 vrouwen. Volgens het Myanmar Women Journalists Network zijn 13 vrouwen veroordeeld.
Vanaf 1 februari 2021 zijn naar schatting 122 journalisten gearresteerd in verband met hun werk, meestal op basis van beschuldigingen op grond van artikel 505(a) van het wetboek van strafrecht, dat bepaalt dat op "valse informatie" maximaal drie jaar gevangenisstraf staat.
Persvrijheid vóór de staatsgreep van 2021
Na de vijf decennia onder militair bewind in Myanmar werd het medialandschap gekenmerkt door een gebrek aan echte persvrijheid. Volgens Freedom House stond Myanmar van 2002 tot 2010 in de top tien van 'minst vrije landen' wereldwijd.
Toen in 2012 de News Media Law werd ingevoerd als onafhankelijk toezichtsorgaan als onderdeel van de toenmalige regering Thein Sein, werd de strakke greep van de junta op de media enigszins versoepeld en kort daarna werd een ethische code voor journalisten opgesteld, die de weg verder vrijmaakte voor initiatieven zoals het Myanmar Journalism Institute en de Myanmar Journalist Association.
De verbeteringen verliepen echter langzaam, en de arrestaties van Reuters-journalisten Wa Lone en Kyaw Soe Oe in 2018 zijn een voorbeeld van het voortdurende gebrek aan persvrijheid, zelfs onder een semi-democratisch bewind. Zij hadden een massamoord op Rohingya burgers onderzocht en werden daarvoor meer dan een jaar gevangen gezet. Zonder voldoende checks and balances begon desinformatie en haatzaaiende taal zich rond die tijd als een lopend vuurtje te verspreiden op Facebook. Dit heeft sindsdien ernstige gevolgen gehad voor de betrouwbare nieuwsvoorziening en het vertrouwen in het nieuws.
Journalisten zijn ook vervolgd op grond van wet 66(d) van de telecommunicatiewet, die bepaalt dat een journalist kan worden veroordeeld tot maximaal drie jaar voor "iedereen die schuldig wordt bevonden aan het afpersen, dwingen, onrechtmatig beperken, belasteren, verstoren, ongepaste beïnvloeding veroorzaken of bedreigen van een persoon door gebruik te maken van een telecommunicatienetwerk". Ondertussen kan de Wet op de Staatsgeheimen elke journalist bestraffen die "een officieel document of informatie verkrijgt, verzamelt, opneemt of publiceert dat "nuttig kan zijn voor een vijand".
Censuur
Misschien wel de grootste uitdaging waar het land op het gebied van persvrijheid voor staat, is (zelf)censuur. Tijdens de regering van Aung San Suu Kyi van 2015-2021 voerden de regering en de overgrote meerderheid van de media zelfcensuur uit op de Rohingya-crisis en op alles wat indruiste tegen de boeddhistische religie. Net als in Orwells 1984 voert de Tatmadaw wijdverspreide propaganda, waarbij meestal nieuwsberichten worden gepubliceerd die in het voordeel zijn van het narratief van de regering.
Er zijn momenteel weinig onafhankelijke media in het land die betrouwbare, op feiten gebaseerde, onafhankelijke informatie verstrekken.
Free Press Unlimited's werk in Myanmar
Het Reporters Respond Fund van Free Press Unlimited heeft honderden verzoeken om noodhulp ontvangen van journalisten uit Myanmar. Na de coup werden de media hard aangepakt en werden vergunningen van grote mediabedrijven ingetrokken. Media professionals zijn ofwel naar de oorlogsgebieden getrokken om het conflict te verslaan, ofwel naar de buurlanden gevlucht voor hun veiligheid. Degenen die nog in het land zijn, brengen verslag uit vanuit veilige schuilplaatsen om niet te worden gearresteerd onder de 505 A. Journalisten worden bedreigd en velen verhuizen elke dag van plaats naar plaats om veilig te blijven. Er zijn regelmatig invallen en aanvallen op journalisten. Een fotojournalist die met steun van FPU naar een buurland verhuisde, zei dat hij sinds de repressie van vorig jaar geen camera meer heeft aangeraakt.
Sinds de coup in 2021 heeft Free Press Unlimited via Reporters Respond directe noodhulp kunnen bieden aan 516 journalisten uit Myanmar.
Naast directe noodhulp heeft Reporters Respond in samenwerking met een lokale organisatie een Exile Hub opgezet in een buurland. De Exile Hub biedt Myanmarese media professionals tijdelijk veilig onderdak, toegang tot psychosociale steun en training om ervoor te zorgen dat journalisten hun werk kunnen voortzetten.
