De oorlog in Soedan is ook een crisis voor de veiligheid van journalisten
De situatie in Soedan is erbarmelijk. Het uitbreken van het gewapende conflict tussen de Soedanese strijdkrachten en de Rapid Support Forces op 15 april brengt de Soedanese bevolking nog meer leed. Journalisten zijn geen uitzondering. De meerderheid van de media in Soedan is gestopt, terwijl veel mediawerkers in moeilijke omstandigheden leven en dagelijks risico's lopen terwijl ze te midden van de gevechten verslag blijven doen. Radio Dabanga, die in ballingschap vanuit Amsterdam opereert, werkt hard om betrouwbare informatie naar de mensen in Soedan te brengen.
Sinds het (opnieuw) uitbreken van het conflict doet Radio Dabanga verslag van massamoorden, etnische zuiveringen, oorlogsmisdaden tegen burgers, massale plunderingen en een totale verwaarlozing op het gebied van humanitaire hulp en de internationale gemeenschap op politiek niveau.
Na de oorlog in Darfur die duurde van 2003-2007, ondersteunde Free Press Unlimited Dabanga's journalistieke team om vrij en veilig te kunnen werken vanuit studio's in Amsterdam. Sinds de oprichting in 2008 is Radio Dabanga een van de weinige, zo niet de enige in het licht van de recente gebeurtenissen, onafhankelijke nieuws- en informatiezenders in Soedan, die levensreddend nieuws en informatie biedt aan burgers.
Desinformatie door beide partijen zorgt voor veel verwarring en zijn pogingen om het publiek te verdelen en de internationale gemeenschap te doen aarzelen om in te grijpen op de schaal die nodig is. Toegang tot betrouwbare informatie is extreem belangrijk tijdens conflicten om partijen verantwoordelijk te houden en te weten hoe en waar ze het beste humanitaire hulp kunnen bieden.
Impact op de media en toegang tot informatie
Free Press Unlimited's partner het Sudanese Journalism Syndicate geeft regelmatig updates over de situatie voor journalisten en toegang tot informatie in Soedan. Zij melden dat geen van de reguliere media normaal kan werken. Je kunt hun updates hier vinden:
Uit de rapporten blijkt dat er momenteel geen beveiliging is om de schaarse werkplekken te bereiken, in sommige gevallen worden mediakantoren geplunderd en in brand gestoken, waarbij sommige invallen specifiek gericht zijn op Arabische nieuwszenders. Veel journalisten werden in de eerste weken van het conflict gedwongen vastgehouden in hun kantoren. Hiertoe behoren 13 journalisten die werden vastgehouden in de Al-Neelain Towers. Ze werden op 23 april geëvacueerd, nadat ze negen dagen en nachten in hun kantoren in Khartoem hadden doorgebracht in een gevaarlijk gebied waar gevechten woedden, zonder voedsel.
Journalisten onder vuur
Het aantal gerichte aanvallen op journalisten neemt toe. Voorbeelden van deze aanvallen zijn plundering van apparatuur, diefstal van geld, overvallen op kantoorapparatuur, en bedreigingen aan het adres van journalisten die verslag doen van incidenten waarbij vooral de Rapid Support Forces betrokken zijn.
Een ander punt van zorg zijn de lastercampagnes tegen journalisten, zoals de opkomst van anonieme lijsten die journalisten classificeren als werkend voor een van de conflictpartijen. Deze onthulling brengt het leven van de genoemde journalisten direct in gevaar; velen zijn bedreigd met liquidatie. Een aantal journalisten, waaronder leden van het Sudanese Journalism Syndicate, heeft doodsbedreigingen ontvangen via telefoontjes en berichten via sociale media. Het blijft niet bij bedreigingen: een journalist werd beschoten in zijn auto toen hij zijn familie probeerde te evacueren naar een veilige plek. Onlangs zijn de eerste pogingen tot gerichte moord gesignaleerd.
Wijdverspreide plunderingen en gevechten
De oorlog in Soedan tussen de Soedanese strijdkrachten (het staatsleger) en de milities van de Rapid Support Forces begon in april 2023 na mislukte pogingen om de Rapid Support Forces te integreren in de Soedanese strijdkrachten. Dit was een van de belangrijkste eisen van een collectief van Soedanese maatschappelijke organisaties na de staatsgreep tegen de burgerregering in oktober 2021.
De ernstige mensenrechten- en humanitaire situatie in Soedan vertonen momenteel sterke overeenkomsten met de situatie in Darfur in 2003, behalve dat er nu overal in Soedan mishandelingen en misdaden plaatsvinden. Er is geen politie of legerpersoneel van de Soedanese strijdkrachten zichtbaar om burgers te beschermen, de straten of de nationale instellingen te bewaken. Volgens ooggetuigen hebben de meeste auto's op straat in Khartoem militieleden van de Rapid Support Forces aan boord die op zoek gaan naar nieuwe doelwitten, burgers op straat lastigvallen en van hen stelen bij tijdelijke wegversperringen. Er heerst totale anarchie.
Als gevolg van de vernietiging van telecommunicatie-installaties in de hoofdstad en de bezetting van de nationale RTV-instellingen is de internetverbinding minimaal, waardoor WhatsApp-berichten slechts een beperkt deel van de dag mogelijk zijn. Dit is problematisch omdat WhatsApp voor de meeste mensen de belangrijkste bron van informatie is. Er circuleren ook nepberichten die mensen op zoek naar voedsel naar plekken lokken waar ze vervolgens met geweld worden aangevallen.
Steun van Free Press Unlimited
De situatie op het gebied van persvrijheid, veiligheid van journalisten en toegang tot informatie is in Soedan problematischer dan ooit tevoren. Journalisten worden geconfronteerd met wijdverspreid geweld tegen hen; worden beperkt door het onvermogen om (veilig) informatie te verzamelen, hebben geen toegang tot uitzendkanalen, hebben moeite om veilige doorgang en onderdak te vinden en hebben geen geld voor onderdak in ontheemde gebieden. Met uitzondering van Dabanga kan geen van de lokale media op dit moment normaal functioneren.
Free Press Unlimited werkt hard aan het verbeteren van de werkomstandigheden van journalisten in Soedan door steun te bieden aan journalisten in nood. Ons Reporters Respond noodfonds staat dag en nacht klaar voor journalisten in gevaar. We blijven Radio Dabanga ondersteunen waar nodig en werken samen met nationale en internationale actoren om de toegang tot informatie en de veiligheid van journalisten te verbeteren. We zoeken ook naar manieren om lokale mediakanalen in Soedan te helpen hun werk weer op te pakken.
Oproep tot steun
Meer steun is hard nodig. Er is een verbazingwekkend gebrek aan internationale betrokkenheid en verontwaardiging. We roepen alle internationale actoren op om alles in het werk te stellen om het gewapende conflict in Soedan te stoppen en Soedanese journalisten te beschermen zodat het publiek toegang heeft tot betrouwbare informatie. Maatschappelijke organisaties, waaronder Free Press Unlimited, blijven eensgezind in hun oproep om terug te keren naar een burgerregering, om het leger te hervormen tot de nationale instelling die het zou moeten zijn, en om de milities te ontmantelen.
Om de aanvallen op de persvrijheid en journalisten te blijven volgen, zullen incidenten regelmatig worden geïnventariseerd en gepubliceerd door het Sudanese Journalism Syndicate, houd deze pagina in de gaten voor de laatste updates.
