Opiniestuk Leon Willems: verstrek noodvisa aan Afghaanse mediawerkers

Een machtsovername door de Taliban in Afghanistan is een feit. Talibanstrijders hebben Kaboel in handen en president Ghani is het land ontvlucht. Westerse landen evacueren diplomatiek personeel en Nederland heeft een militair vliegtuig richting Kaboel gestuurd om mensen op te halen.

Wij maken ons hard om vooral ook de Afghaanse mediawerkers te redden, die geholpen hebben bij de verslaggeving van Nederlandse media. Afgelopen dagen spraken we verschillende Nederlandse verslaggevers en correspondenten die de afgelopen twintig jaar met hen hebben samengewerkt.

Sommige daarvan hebben jaren geleden het vak verlaten, maar werden deze week plotseling om hulp gevraagd door tolken die hen tien jaar geleden hielpen bij een reportage. Mensen in doodsnood.
 

Honderden journalisten in gevaar

In Afghanistan lopen honderden journalisten, hun fixers en tolken gevaar na de machtsovername. Er zijn dit jaar al dertig mediawerkers vermoord, ontvoerd of gewond geraakt in Afghanistan. Twee weken geleden is er nog een journalist ontvoerd en zijn twee journalisten in een auto beschoten door de Taliban.

Met veel bombarie lanceerde de Nederlandse regering kort na de inval in Afghanistan in 2001 de ‘Defense, Diplomacy & Development’ benadering. Vechten, praten en ontwikkelen. In het voetspoor van het Nederlandse leger trokken ontwikkelingswerkers, vredesbemiddelaars, journalisten en mensenrechtenactivisten het land binnen.

Ook Free Press Unlimited zette zich in om onderwijs voor de plattelandsbevolking en met name voor meisjes te bevorderen, en met succes. Zo zetten we onder meer een Afghaans jeugdjournaal op, samen met de nationale televisie.
 

Koude kermis

Maar we kwamen ook al spoedig van een koude kermis thuis: de presentatrice van dat jeugdjournaal werd al snel bedreigd door conservatieve moslims en moest het land verlaten. Destijds met welwillende medewerking van het ministerie van Buitenlandse Zaken en Justitie, die haar discretionaire bevoegdheid inzette om haar te redden door asiel te verlenen.

Op dit moment zijn er meer dan 4000 journalisten in Afghanistan, van wie 600 vrouwen. Zeker de helft loopt acuut gevaar en 300 van hen zijn door bemiddeling van persvrijheidsorganisaties inmiddels ondergebracht in lokale safe houses.

De vrees dat er een bijltjesdag gaat komen voor voor de Taliban onwelgevallige stemmen, is dus alleszins terecht. Journalisten, fixers en tolken die vers;ag deden en samenwerkten met internationale media zijn een expliciet doelwit. Zij zijn hun leven niet zeker. Vooral andersgelovigen (zoals de sjiitische Hazaren) en vrouwelijke journalisten lopen gevaar. Free Press Unlimited steunde de afgelopen weken de relocatie van 47 journalisten naar lokale safe houses.
 

Weg naar de hel

De weg naar de hel is geplaveid met goede voornemens. Twintig jaar na de interventie in Afghanistan kunnen we niet anders constateren. De Afghanen hebben niet langer de illusie dat er iemand uit het buitenland komt om hen te bevrijden.

Wat ons allemaal, de Nederlandse regering voorop, te doen staat, is hen die ons tijdens de afgelopen twintig jaar bijstonden, en nu direct gevaar lopen, te redden van een wisse dood. Daar horen ook de journalisten, fixers en tolken bij.

In de Verenigde Staten en het Verenigd Koninkrijk zijn noodvisa ter beschikking gesteld voor mediawerkers uit Afghanistan. Het zou heel mooi zijn als Nederland hun voorbeeld nu volgt. Het gaat voor Nederland om een relatief klein aantal mensen. Free Press Unlimited doet samen met de NVJ en het Nederlands Genootschap van Hoofdredacteuren een dringend beroep op de regering om de Afghaanse mediawerkers en hun gezinnen te redden.

 

Leon Willems
Directeur Free Press Unlimited
 

Header foto: Bastiaan.