Oekraïense journalisten lijden onder grote psychologische druk en economische crisis

Tomilenko maakt zich zorgen. Er is gebrek aan veel, zo niet alles, in het gehavende Oekraïne. De grimmige cijfers zijn een bewijs van de gevaren: 16 journalisten kwamen om tijdens hun journalistieke werk, negen stierven als gevolg van Russische aanvallen op burgerdoelen en 54 journalisten die in het leger gingen om hun land te verdedigen, verloren hun leven in de frontlinie.

Journalisten hebben vooral behoefte aan beschermende uitrusting: kogelvrije vesten, helmen, eerstehulpkits, evenals training in het snel reageren op gevaarlijke situaties. Bij mediaorganisaties is de behoefte aan geld groot om hun publicaties en uitzendingen in de lucht te houden. En in toenemende mate doen journalisten een beroep op psychologische hulp.

Aanhoudende steun van de internationale gemeenschap is hard nodig, vindt de voorzitter van de grootste organisatie voor journalisten in Oekraïne. Free Press Unlimited is een van de organisaties die de NUJU helpt. Een paar dagen nadat Rusland Oekraïne binnenviel, lanceerde Free Press Unlimited Media Lifeline Ukraine. Nu, twee jaar later, is die steun nog onverminderd groot.
 

Toegang tot waarheidsgetrouwe informatie

Tomilenko doet een oproep aan de internationale journalistieke gemeenschap om Oekraïense media en journalisten te blijven ondersteunen. Met technische en financiële steun kunnen zij ervoor zorgen dat journalisten hun beroep kunnen blijven uitoefenen. ,,En dat Oekraïeners daardoor toegang houden tot onafhankelijke en waarheidsgetrouwe informatie'', zegt Tomilenko. ,,De belangrijkste steun die journalisten uit verschillende landen kunnen bieden, is om te blijven wijzen op het onrecht van de oorlog die Rusland heeft ontketend tegen Oekraïne en om wereldwijde inspanningen te leveren om de oorlog te beëindigen, zodat we ons land opnieuw kunnen opbouwen."

"Democratie en het verlangen om een vrij land te zijn is wat ons scheidt van Rusland, van tirannie. Wij geloven dat de levens van de slachtoffers van de oorlog niet tevergeefs zullen zijn. Wij geloven in een democratisch Oekraïne en de bereidheid van de samenleving om journalisten en media te beschermen." - Sergiy Tomilenko, voorzitter Nationale Unie van Journalisten van Oekraïne (NUJU)

Het medialandschap is in twee jaar drastisch veranderd in Oekraïne en daarmee ook de psychologische toestand van veel journalisten. De NUJU heeft een psychologische hulplijn opgezet die 24/7 beschikbaar is voor journalisten en familieleden. Veel vragen gaan over de grote onzekerheid waarin journalisten leven en de gevaren waaraan ze bloot staan. ,,Als gevolg van de oorlog en de economische crisis die deze veroorzaakte, zijn veel media gedwongen hun activiteiten te staken en werknemers te ontslaan. Journalisten besluiten het vak te verlaten", zegt Tomilenko. ,,Maar er zijn ook berichten die inspireren, vooral wanneer we communiceren met onze internationale partners die ernaar streven journalisten te helpen bij de wederopbouw van media in de frontlinie. Helaas is dergelijke communicatie schaars.’’
 

Gebrek aan psychologische ondersteuning

Tomilenko benadrukt dat journalisten in Oekraïne voortdurend psychologische hulp en steun nodig hebben. ,,Helaas is die hulp niet altijd voorhanden. Aan de andere kant wordt het zoeken van hulp bij psychologen en psychotherapeuten behoorlijk gestigmatiseerd in de Oekraïense samenleving. Daarom moeten we stellen dat de journalisten zelf ook niet genoeg zorg dragen voor hun geestelijke gezondheid, waardoor de psychotraumatische gevolgen van het uitvoeren van complexe professionele taken mogelijk toenemen."
 

Journalisten krijgen in hun werk veel te verwerken. Verhalen met slachtoffers van oorlogsmisdaden, nabestaanden in rouw, de onmacht om te kunnen helpen. Aan gespecialiseerde psychologen is op dit vlak een gebrek volgens Tomilenko. Tegelijkertijd, stelt hij, neemt de vraag toe naar psychologische steun voor journalisten die onder de Russische bezetting leefden en die hun leven riskeerden om aan de bezetting te ontsnappen. ,,Onze collega, de adjunct-hoofdredacteur van een lokale krant uit Snihurivka, regio Mykolayiv, leefde bijvoorbeeld acht maanden onder de bezetting. Zulke mensen hebben speciale aandacht nodig.”
 

'Vermoeidheid is chronisch geworden'

Voor Tomilenko zelf is het ook een moeilijke tijd, geeft hij toe. ,,Ik ben het hoofd van de grootste journalistieke organisatie in Oekraïne, die zorgt voor duizenden journalisten, antwoorden geeft op honderden vragen, en dit is nu al het derde jaar sinds het begin van de volledige oorlog. Het is erg moeilijk om voortdurend alert te zijn. Natuurlijk probeer ik ook te luisteren naar het advies van psychologen en ervaren journalisten, tijd te vinden om te rusten, de vermoeidheid te overwinnen en te zorgen voor mijn geestelijke gezondheid.'' Maar het is niet gemakkelijk. ,,Het is extreem moeilijk en een zekere professionele vermoeidheid is chronisch geworden.''

Door het werk te verdelen en meer mensen aan te nemen, hoopt de NUJU-voorzitter de uitdagingen waar journalisten voor staan aan te kunnen. En hij ziet ook lichtpuntjes. ,,Als je resultaten ziet, als je ziet dat collega's hulp krijgen, helpt en steunt dat enorm. Het is inspirerend dat het dankzij de NUJU mogelijk was om 30 kranten letterlijk op de ruïnes van de frontlinie en de ontruimde gebieden nieuw leven in te blazen, dat we erin geslaagd zijn om veel journalisten te helpen bij hun evacuatie uit tijdelijk bezette gebieden, dat ons team van 15-20 medewerkers de belichaming is van solidariteit en een cultuur van wederzijdse steun gericht op het helpen van media en journalisten in nood. Dit is een team dat hulp biedt aan collega's op het moment dat ze het het hardst nodig hebben.''

En dat is onontbeerlijk in een land waar de bezetter mediawerkers ziet als een 'legitiem doelwit'. ,,Natuurlijk is het moeilijk om te praten over volledige vrijheid van meningsuiting onder oorlogsomstandigheden. Op dit moment zien we de bedreiging voor de vrijheid van meningsuiting in Oekraïne vooral in de acties van het Russische leger, acties gericht tegen onafhankelijke journalistiek.''

Een andere aanzienlijke bedreiging voor de vrijheid van meningsuiting is de economische crisis, die de fundamenten van de economische onafhankelijkheid van de media vernietigt. De bedreiging van het voortbestaan van de media, de sluiting ervan en de gedwongen vermindering van het aantal journalisten - deze factoren zijn een echte test voor de vrijheid van meningsuiting, verwacht Tomilenko. ,,De volgende verkiezingen, wanneer die mogelijk worden, zullen een soort "lakmoesproef" zijn om te zien hoe de Oekraïense journalistiek de test van de oorlog heeft doorstaan, hoe Oekraïne erin geslaagd is om de vrijheid van meningsuiting te behouden. Maar voor nu zijn we ervan overtuigd en hopen we dat democratie en het verlangen om een vrij land te zijn datgene is wat ons onderscheidt van Rusland, van tirannie.”
 

Blijvende steun nodig

Rusland is niet gestopt met het bombarderen en verwoesten van Oekraïense steden, waardoor het voor de ontvangers van onze beurzen onmogelijk is om terug te keren naar hun thuisland, terwijl dat wel hun grootste wens is.

Het was de grootste wens van Free Press Unlimited dat Media Lifeline Ukraine de afgelopen twee jaar overbodig zou zijn geworden, maar dat is niet het geval. Integendeel, we zien een blijvende behoefte aan ondersteuning. Om de stroom van betrouwbare informatie op gang te houden, willen we het verstrekken van stipendia aan gevluchte journalisten voortzetten en uitbreiden. We hebben namelijk gemerkt dat dit een goede manier is om zowel journalisten die vanuit ballingschap opereren als journalisten die nog actief zijn in Oekraïne te ondersteunen.

"Uiteindelijk willen deze journalisten gewoon hun werk blijven doen: mensen voorzien van betrouwbare, verantwoordelijke journalistiek. Dat is waar ze goed in zijn en ze hebben onze steun nodig." - Ruth Kronenburg Executive Director Free Press Unlimited

Steun Oekraiense journalisten!

Doneer